Door Michael Ray – Laatst bijgewerkt: Feb 25, 2022 – Bewerk Geschiedenis
Volodymyr Zelensky
Geboren: 25 januari 1978 (leeftijd 44) Kryvyy Rih Oekraïne
Titel / functie: president (2019-), Oekraïne
Politieke gezindheid: Dienaar van het Volk
Rol in: Oekraïne-schandaal
Volodymyr Zelensky, (geboren 25 januari 1978, Kryvyy Rih, Oekraïne, U.S.S.R. [nu in Oekraïne]), Oekraïens acteur en komiek die in 2019 tot president van Oekraïne werd verkozen. Hoewel hij een politieke beginner was, kreeg hij brede steun voor Zelensky’s anticorruptieplatform, en zijn aanzienlijke online aanhang vertaalde zich in een solide electorale basis. Hij behaalde een verpletterende overwinning op zittend president Petro Porosjenko in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen van 2019.
Vroege leven en carrière als entertainer
Zelensky werd geboren uit Joodse ouders in de industriële metropool Kryvyy Rih in het zuiden van Oekraïne. Als klein kind verhuisde zijn familie voor vier jaar naar Erdenet, Mongolië, alvorens terug te keren naar Kryvyy Rih, waar Zelensky naar school ging. Zoals veel mensen uit de Oekraïense regio Dnipropetrovsk groeide hij op met Russisch als moedertaal, maar hij sprak ook vloeiend Oekraïens en Engels. In 1995 ging hij naar het Kryvyy Rih Economisch Instituut, de plaatselijke campus van de Kyiv National Economic University, en in 2000 studeerde hij af met een rechtendiploma.
Hoewel Zelensky een vergunning had om rechten te praktiseren, ging zijn carrière al een andere richting uit. Toen hij nog studeerde, was hij actief geworden in het theater, en dit zou zijn voornaamste focus worden. In 1997 werd zijn performancegroep Kvartal 95 (“Wijk 95”, de wijk in het centrum van Kryvyy Rih waar Zelensky zijn jeugd doorbracht.
Zelensky nam deel aan de op televisie uitgezonden finale van KVN (Klub vesyólykh i nakhódchivykh; “Club van de Grappige en Inventieve Mensen”), een populaire wedstrijd voor improvisatiekomedie die in het gehele Gemenebest van Onafhankelijke Staten werd uitgezonden. Zelensky en Kvartal 95 werden vaste gastprogramma’s van KVN, waar ze tot 2003 te zien waren. In dat jaar richtte Zelensky Studio Kvartal 95 op, een productiemaatschappij die zou uitgroeien tot een van de meest succesvolle en productieve entertainmentstudio’s van Oekraïne. Zelensky was artistiek directeur van Studio Kvartal 95 vanaf de oprichting van het bedrijf tot 2011, toen hij werd benoemd tot algemeen producent van de Oekraïense televisiezender Inter TV.
Zelensky verliet Inter TV in 2012, en in oktober van dat jaar sloten hij en Kvartal 95 een gezamenlijke productieovereenkomst met het Oekraïense netwerk 1+1. Dat netwerk was eigendom van Ihor Kolomoisky, een van de rijkste mensen in Oekraïne, en de relatie tussen Zelensky en Kolomoisky zou onderwerp van onderzoek worden toen Zelensky zijn intentie verklaarde om de politiek in te gaan. Naast zijn werk voor televisie in deze periode, verscheen Zelensky in een aantal speelfilms, waaronder de historische klucht Rzhevskiy Versus Napoleon (2012) en de romantische komedies 8 First Dates (2012) en 8 New Dates (2015).
Dienaar van het volk en weg naar het presidentschap
In 2013 keerde Zelensky terug naar Kvartal 95 als artistiek directeur, maar zijn entertainmentcarrière zou al snel kruisen met de seismische gebeurtenissen die het politieke landschap van Oekraïne op zijn grondvesten deden schudden. In februari 2014 werd de regering van de Oekraïense president Viktor Janoekovitsj omvergeworpen na maanden van volksprotesten, en in mei werd miljardair Petro Porosjenko verkozen tot president van Oekraïne. Met een door Rusland gesteunde opstand die woedde in Oost-Oekraïne en endemische corruptie die het vertrouwen van het publiek in de regering ondermijnde, had Porosjenko moeite om zelfs maar bescheiden hervormingen door te voeren. Tegen deze achtergrond ging Servant of the People in oktober 2015 in première op 1+1. Zelensky werd gecast als Vasiliy Goloborodko, een alledaagse geschiedenisleraar die een viraal internetfenomeen wordt nadat een student hem filmt terwijl hij een hartstochtelijke en godslasterlijke toespraak houdt tegen de officiële corruptie. De show was een enorme hit, en Goloborodko’s onwaarschijnlijke weg naar het presidentschap van Oekraïne zou een soort routekaart zijn voor Zelensky. Vooruitlopend op die stap registreerde Kvartal 95 in 2018 Servant of the People officieel als een politieke partij in Oekraïne.
Met de vastgelopen Oekraïense economie en Porosjenko’s goedkeuringscijfer in de buurt van enkele cijfers, leek het waarschijnlijk dat de presidentsverkiezingen van 2019 een herhaling zouden zijn van de wedstrijd van 2014, met de zittende president tegenover Oranje Revolutie veteraan Joelia Timosjenko. In plaats daarvan traden meer dan drie dozijn kandidaten toe tot de race, en Zelensky ontpopte zich als een van de koplopers vrijwel vanaf het moment dat hij zijn kandidatuur bekendmaakte. Die aankondiging werd gedaan op 1+1 op 31 december 2018, waarmee de jaarlijkse nieuwjaarstoespraak van Porosjenko werd onderbroken. De provocerende zet riep vragen op over de betrokkenheid van 1+1 eigenaar Kolomoisky bij Zelensky’s campagne. Kolomoisky, voorheen een trouwe bondgenoot van Porosjenko, leefde sinds juni 2017 in zelfopgelegde ballingschap, nadat Porosjenko PrivatBank had genationaliseerd, een financiële instelling die Kolomoisky mede had opgericht. Kolomoisky werd beschuldigd van het stelen van miljarden van PrivatBank, de grootste kredietverstrekker van Oekraïne, en de Oekraïense regering werd gedwongen om meer dan $ 5,6 miljard te injecteren in het “too big to fail” bedrijf om het overeind te houden.
Zelenski wordt genoemd en de pandora-papers, maar blazen hem niet omver.
Andere namen van politici in de pandora-papers.
Zelensky nam stappen om zich te distantiëren van Kolomoisky, een taak die werd vereenvoudigd door zijn onorthodoxe campagnestrategie. Hij vermeed gedetailleerde beleidsverklaringen en persconferenties ten gunste van korte toespraken of komedie routines gepost op YouTube en Instagram. Op 31 maart 2019 won Zelensky meer dan 30 procent van de stemmen in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen, en Porosjenko eindigde op een verre tweede plaats met 16 procent. Zelenski weigerde een debat met Porosjenko tot twee dagen voordat de tweede stemronde zou beginnen, en die ontmoeting had alle trekken van een sportevenement. Op 19 april 2019 verzamelden tienduizenden zich in het Olympisch Stadion van Kyiv om getuige te zijn van de confrontatie, en hoewel Porosjenko probeerde om Zelenski af te schilderen als een politieke beginneling die niet de moed had om de confrontatie aan te gaan met de Russische president Vladimir Poetin, slaagde hij er niet in om zijn tegenstander enige slag van betekenis toe te brengen. Een tweede debat was gepland voor later op de avond, maar Zelensky ging niet naar het debat, omdat hij vond dat er “genoeg debatten voor één dag waren geweest”.
Voorzitterschap van Oekraïne
Op 21 april werd Zelenski met een indrukwekkende 73% van de stemmen verkozen tot president van Oekraïne. Binnen enkele dagen kreeg de verkozen president te maken met zijn eerste uitdaging op het gebied van buitenlands beleid, toen Poetin zijn besluit bekendmaakte om Russische paspoorten te verstrekken aan Oekraïense burgers in door separatisten gecontroleerde gebieden in het door oorlog verscheurde oosten van Oekraïne. De door Rusland gesteunde hybride oorlog daar ging zijn vijfde jaar in, en honderdduizenden Oekraïners waren door het conflict ontheemd geraakt. Zelensky maakte het aanbod belachelijk en reageerde met een Facebook-post waarin het Oekraïense staatsburgerschap werd uitgebreid naar Russen en anderen “die lijden onder autoritaire of corrupte regimes”.
Vroege uitdagingen en vervroegde verkiezingen
Op 20 mei 2019 werd Zelensky beëdigd als president. Hij gebruikte zijn inaugurele toespraak, die hij hield in een mix van Russisch en Oekraïens, om op te roepen tot nationale eenheid en om de ontbinding van de Verkhovna Rada (Opperste Raad) aan te kondigen. Deze stap was politiek noodzakelijk: zijn presidentiële overwinning leverde geen wetgevend mandaat op, aangezien de Dienaar van het Volk geen parlementszetels bezette. Op 21 juli werden er presidentsverkiezingen gehouden, en Zelenski zelf beschreef de wedstrijd als “misschien wel belangrijker dan de presidentsverkiezingen”. Met 254 van de 450 zetels (26 zetels voor de Krim – een Oekraïense autonome republiek die in 2014 illegaal door Rusland werd geannexeerd – en het oorlogsgebied in het oosten werden niet betwist) behaalde de Volkspartij een absolute meerderheid. Het resultaat was de eerste keer in de post-Sovjetgeschiedenis van Oekraïne dat een enkele partij absolute controle over de wetgevende agenda kon uitoefenen.
Terwijl Zelensky werkte aan de opbouw van zijn nieuwe regering, werden de banden met zijn vroegere zakenpartner opnieuw het onderwerp van onderzoek. Kolomoisky’s media-imperium had Zelensky tijdens de presidentscampagne een waardevol platform geboden, maar Zelensky zwoer dat zijn kantoor geen speciale gunsten zou verlenen. Kolomoisky zelf was slechts enkele dagen voor de inhuldiging van Zelensky naar Oekraïne teruggekeerd; de miljardair verklaarde dat hij niet als een “grijze kardinaal” zou optreden, die het beleid van achter de schermen zou sturen.
Zelensky en de Amerikaanse president Donald Trump
In september 2019 kwam Zelensky met zijn administratie in het centrum van een politiek schandaal in de Verenigde Staten terecht toen een klokkenluider in de Amerikaanse inlichtingendiensten een formele klacht indiende over het optreden van de Amerikaanse president Donald Trump. De zaak had betrekking op Trumps vermeende achterhouden van een aanzienlijk militair hulppakket aan Oekraïne, tenzij Oekraïne een onderzoek zou starten naar vermeende wandaden van de voormalige Amerikaanse vicepresident Joe Biden en zijn zoon Hunter. Hunter Biden had zitting in de raad van bestuur van het Oekraïense energieconglomeraat Burisma Holdings, en Trump beweerde, zonder bewijs, dat de oudere Biden zijn ambt had gebruikt om zijn zoon te bevoordelen.
In april 2019 had Biden aangekondigd dat hij de Democratische presidentsnominatie zou nastreven om Trump in 2020 uit te dagen, en Biden werd al snel de koploper van de partij. De contacten tussen de persoonlijke advocaat van Trump, de voormalige burgemeester van New York, Rudolph Giuliani, en Joeri Lutsenko, de procureur-generaal van Oekraïne, begonnen kort daarna in alle ernst, en ze dateerden van voor de inauguratie van Zelensky. Deze gesprekken richtten zich aanvankelijk op claims met betrekking tot de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 en de voormalige campagnemanager van Trump, Paul Manafort, maar al snel breidden ze zich uit naar Biden. Zelensky’s overgangsteam weigerde een verzoek om Giuliani te ontmoeten over wat zij zagen als een kwestie van interne Amerikaanse politiek, maar Trump bleef de beschuldigingen nastreven. In een telefoongesprek met Zelensky op 25 juli 2019 besprak Trump een onderzoek naar de familie Biden. Hoewel Trump toegaf dat hij het hulppakket had laten achterhouden in afwachting van dat gesprek, beweerde hij dat er geen tegenprestatie was aangeboden of geëist.
Zelensky verklaarde dat hij de kwestie Burisma zou onderzoeken, en hij ontsloeg Lutsenko in augustus. Op dat moment bleef bijna 400 miljoen dollar aan Amerikaanse militaire hulp in het ongewisse, ondanks de tweepartijdige autorisatie door het Amerikaanse Congres. Die fondsen werden uiteindelijk vrijgegeven op 11 september 2019, maar tegen die tijd waren Amerikaanse wetgevers begonnen aan te dringen op meer informatie met betrekking tot Trump en de details van zijn gesprek van 25 juli met Zelensky. Dat gesprek en de vermeende poging van Trump om Zelensky onder druk te zetten, dienden als basis voor een impeachment-onderzoek van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden dat op 24 september 2019 werd geopend. Trump werd veroordeeld door het Huis maar uiteindelijk vrijgesproken door de Senaat, en hij reageerde met het zuiveren van de ambtenaren die hij als ontrouw beschouwde. Dit betekende het vertrek van enkele van de meest ervaren Rusland- en Oekraïne-deskundigen uit de Amerikaanse nationale veiligheidsstaf.
De COVID-19 pandemie en de Russische invasie in Oekraïne
Zoals in veel landen over de hele wereld werd het dagelijkse leven in Oekraïne ingrijpend beïnvloed door de SARS-CoV-2-pandemie. Zelensky stelde een nationale bestrijdingsstrategie op om de verspreiding van COVID-19, de potentieel dodelijke ziekte die door het virus wordt veroorzaakt, te beperken, maar sommige lokale politici verzetten zich tegen de instructies uit Kiev. De burgemeesters van een aantal van de grootste Oekraïense steden, die zich gesterkt voelden door de regeringshervormingen van 2014 die een aanzienlijke autonomie naar het lokale niveau hadden gedelegeerd, raakten slaags met Zelensky over voorgestelde bedrijfssluitingen en afsluitingsmaatregelen. Het getouwtrek tussen Zelenski en de burgemeesters zou een belangrijk effect hebben op de lokale verkiezingen in oktober 2020. Regionale partijen domineerden de burgemeestersverkiezingen, terwijl nationale partijen, waaronder Zelensky’s Servant of the People, het moeilijk hadden. De slechte verkiezingsresultaten weerspiegelden ook een algemene daling van Zelensky’s publieke goedkeuring. Het populistische hervormingsprogramma dat hem in het zadel had geholpen, leek te zijn vastgelopen en het conflict in Oost-Oekraïne bleef onrustig. Zelenski slaagde er weliswaar in zijn politieke agenda een impuls te geven door een wet aan te nemen die de invloed van oligarchen moest inperken, maar de door Rusland gesteunde opstand in de Donbas ontaardde al snel in de grootste bedreiging voor de Europese stabiliteit sinds de Tweede Wereldoorlog.
Afbeelding: Het presidentieel bureau van Oekraïne (CC BY-SA 4.0)
Eind 2021 begon Rusland met een massale opbouw van troepen en materieel langs zijn grens met Oekraïne. Extra Russische troepen werden naar Wit-Rusland gestuurd – ogenschijnlijk voor gezamenlijke oefeningen met het leger van dat land – en in de Zwarte Zee werd een omvangrijk Russisch vlootverband samengebracht. Westerse inlichtingendiensten verklaarden dat deze acties een duidelijke voorbode waren van een invasie, maar Poetin ontkende die intentie. Westerse leiders bleven onderhandelen met zowel Poetin als Zelenski in een poging om het bloedvergieten dat onvermijdelijk leek, te voorkomen, maar de Russische militaire voorbereidingen gingen door. Op 21 februari 2022 kondigde Poetin aan dat hij de onafhankelijkheid van de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Luhansk zou erkennen en “vredeshandhavers” naar beide regio’s zou sturen. Westerse leiders reageerden met een nieuwe ronde sancties, en in de vroege ochtend van 24 februari hield Zelenski een op televisie uitgezonden pleidooi voor vrede, rechtstreeks aan het Russische volk. Kort daarna, om ongeveer 6 uur Moskou-tijd, kondigde Poetin het begin van een “speciale militaire operatie” aan en begonnen Russische kruisraketten op doelen in Oekraïne neer te regenen. De onuitgelokte aanval lokte veroordelingen uit van leiders over de hele wereld, en Zelensky probeerde steun te krijgen van de internationale gemeenschap. Russische troepen en pantservoertuigen stroomden Oekraïne binnen vanuit Rusland, de door Rusland bezette Krim en Wit-Rusland, en op de eerste dag van de gevechten kwamen tientallen militairen en burgers om het leven. Terwijl de wereldleiders steeds strengere sancties tegen Rusland afkondigden, probeerde Zelensky steun uit het buitenland te krijgen en waarschuwde hij dat er een “nieuw IJzeren Gordijn” over Europa zou neerdalen.
Bron.
https://www.britannica.com/biography/Volodymyr-Zelensky
*** Vertaald met http://www.DeepL.com/Translator (gratis versie) ***
Quo Vadis 