Tayyip Erdogan en zijn islamitisch fascistische leermeester
‘We gaan het land zuiveren’
Bij de Turkse parlementsverkiezingen op 7 juni vraagt president Erdogan de kiezers om een grondwetswijziging die van hem een basyüce maakt, Verheven Leider, een term van zijn favoriete dichter en islamitische fascist Necip Fazıl Kısakürek.
door Betsy Udink
27 mei 2015
Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983) had al naam gemaakt als dichter toen hij als twintigjarige een beurs kreeg om in Parijs aan de Sorbonne filosofie te studeren. Hij dweepte met Charles Baudelaire, verloor al zijn geld aan gokken en drank en werd vroegtijdig teruggehaald naar Turkije. In Istanbul zette hij zijn oude gewoontes van drank, vrouwen en dobbelspel gewoon voort, tot hij op zijn dertigste in de ban raakte van een Naksjibandi soefi sjeik die hem op het rechte pad bracht. Onder diens invloed begon hij onder meer mystieke poëzie te schrijven. Kısakürek, meestal bij zijn dichtersnaam Necip Fazıl genoemd, is een van de grotere dichters van Turkije. Maar het gaat in dit stuk niet om zijn mooie poëzie maar om zijn ideologie. Als herboren moslim werd Necip Fazıl een van de belangrijkste geesten van de Turkse politieke islam. Wat de Italiaanse dichter Gabriele d’Annunzio was voor het Italiaanse fascisme is Necip Fazıl voor het Turkse islamisme.
President Recep Tayyip Erdogan was in zijn studententijd al in de ban van Necip Fazıl Kısakürek. Kort geleden nog haalde hij tijdens de uitreiking van de net ingestelde Necip Fazıl Prijs ‘warme herinneringen’ op aan de vele dagen die hij als leider van de islamistische studentenbeweging in de jaren zeventig aan de zijde van de dichter doorbracht. Erdogan omschreef die dagen en avonden in de nabijheid van de dichter als ‘de gelukkigste tijd’ van zijn leven. Niet alleen omdat hij een groot bewonderaar was van zijn literaire werk, maar ook omdat Necip Fazıl een groot ‘denker’ was en een ‘man van de daad’.
Foto. Necip Fazıl Kısakürek.
‘In die tijd’, zei Erdogan, ‘wist hij honderden jonge mensen van zijn ideeën te overtuigen. Tegenwoordig zijn het honderdduizenden jonge mensen. Ik wil jullie aandacht vestigen op een uniek feit: Necip Fazıl had geen voorganger en geen opvolger. Ook de huidige generatie jonge mensen moet zich gelukkig prijzen met de strijd die üstat (Meester) Necip Fazıl heeft gestreden om Turken hun rechten te geven. Necip Fazıl is er voor iedereen die een oudere broer als levensgids zoekt, voor iedereen die hongert naar ideeën.’
In de eerste decennia van de Republiek, in de jaren van het fanatieke secularisme en het kemalisme, ‘kwam alleen Necip Fazıl voor ons op’, zei de Turkse president. ‘Necip Fazıl was een groot man die vocht voor zijn ideaal van een Groot Oosten. Zijn standvastigheid, zijn vastberadenheid en zijn zelfverzekerdheid hebben het Turkije waarin ethiek, religie en deugdzaamheid waren onderdrukt, herschapen in een Turkije dat rijk en vrij is. Als wij vandaag spreken over Nieuw Turkije, dan is dat dankzij het zweet van Necip Fazıl, dankzij zijn heldenmoed.’
Niet alleen Erdogan vertelt over hoe hij is gevormd door Necip Fazıl. Andere voormannen van de regerende AKP staan eveneens te popelen om de wereld te laten weten dat ze als tiener of student naast de dichter hebben gestaan. Neem Abdullah Gül, de vorige president, die bij ons gezien wordt als mild en conservatief, een democraat, een man die zijn talen spreekt en die zijn islamistische veren zou hebben afgeschud. In een interview met zijn Britse biograaf spreekt Gül vol lof over het politieke werk van Necip Fazıl. Als de biograaf erop wijst dat de dichter pleitte voor een honderd procent zuiver islamitisch Turkije en een antisemiet en antidemocraat was, is Güls enige antwoord dat hij ‘sommige punten in Necip Fazıls werk een beetje pijnlijk’ vindt. Maar hij laat geen enkel woord van kritiek horen op de islamistische fascist. Integendeel. Gül haalt liefdevol herinneringen op aan ‘de grote intellectueel’ voor wie hij altijd een cadeau meenam als hij op reis was geweest.
Het islamitische Turkije waaraan Erdogan bouwt, noemt hij ‘Nieuw Turkije’. Dat hij daaraan kan werken, zei hij bij de prijsuitreiking, heeft hij te danken aan Necip Fazıl. Hij wil het Turkse parlementaire systeem omzetten in een presidentieel systeem. ‘Geavanceerde democratie’, noemt hij dit bestel. Erdogan hoopt op vierhonderd van de 550 parlementszetels voor zijn partij, de AKP, om er in één keer een nieuwe grondwet door te krijgen (die daarna nog wel aan een referendum moet worden onderworpen). In de nieuwe constitutie zal alle macht in handen komen van één man, de president van de republiek. In het programma van de AKP staat: in het nieuwe presidentiële systeem ‘zullen snel moedige besluiten kunnen worden genomen, problemen opgelost en crises overwonnen’. En dat is nodig, aldus het AKP-programma, zodat ‘de wil van het volk beter tot zijn recht komt en het snel resultaten zal zien’.
De Turkse president-nieuwe-stijl heeft trekken van de basyüce (spreek uit: basj-juuse), Verheven Leider, uit de blauwdruk van Necip Fazıl voor een islamitisch regime. De ‘Verheven Leider’ is te vergelijken met een Spaanse caudillo of een Italiaanse duce.
Lees verder op.
Quo Vadis 