De Taliban, religieus geïnspireerde “vrijheidstrijders,
“Hun winsten lopen in de miljarden, die ze verdienen met drugshandel, afpersing, schenkingen uit Saudi-Arabië of Qatar, en investeringen in vastgoed en horeca. Aanslagen zijn maar één uitgavenpost in hun budget: ze keren voetsoldaten ook een loon uit en zorgen dat gaten in de weg worden opgelapt. Terreurgroepen bestaan niet uit een stelletje ongeschoolde jihadi’s,
Vanavond trekt Rudi Vranckx in “De eeuwige oorlog” naar Afghanistan. Na 18 jaar oorlog daar is één ding wel duidelijk: de taliban zijn sterker dan ooit gedacht.
Maar wie zijn die taliban eigenlijk en wat willen ze? We spraken met enkele dorpelingen in de geboortestreek van Mullah Omar, de mysterieuze leider en stichter van de taliban.
De taliban, “terreur of verzet?” vanavond om 21u20 in “De eeuwige oorlog” op Canvas.
In Kabul zag ik toen ook mensen in westerse kledij, jonge vrouwen in rokjes en zonder hoofddoek. Er was geen Taliban. De Taliban is een exportproduct van Pakistan, de ideologische mindset van de achterlijke Koranscholen.
ANALYSE AFGHANISTAN
Na één jaar taliban heerst de terreur van de honger
Eten kunnen kopen, een dokter vinden, een bankrekening gebruiken of naar school gaan: voor veel Afghanen is dat het voorbije jaar onmogelijk geworden. Na één jaar bestuur door de taliban is het land amper nog functioneel.
Giselle Nath
Zaterdag 13 augustus 2022 om 3.25 uur
Foto: Vanaf 12 jaar mogen meisjes niet meer naar school. Les krijgen kunnen ze alleen in clandestiene lokaaltjes met moedige leraren. @afp
‘Help me, kun je iets voor me doen? Please?’ Farid* uit Kaboel, een journalist die werkte voor een Duitse ngo, had tot vorig jaar een rijkgevuld en boeiend leven. Maar zijn recente berichtjes aan De Standaard ademen wanhoop. Hij zit ondergedoken en vreest, net als veel Afghanen die met buitenlanders hebben samengewerkt, vermoord te worden. Al maandenlang ziet hij niemand en zoekt hij obsessief naar manieren om een buitenlands paspoort te krijgen.
Ook Iman*, een van de weinige vrouwelijke topmagistraten in Afghanistan, leeft ondergedoken. Ze zag hoe de zware criminelen die zij had veroordeeld, na de val van Kaboel uit de gevangenis konden ontsnappen. Van de rechtsstaat, waar ze hele dagen voor in de weer was, blijft niets over. Als vrouw moest ze haar positie afstaan aan een mannelijke verwant. Ze voelt zich vernederd en wil via whatsapp niet te veel meer kwijt over de situatie. ‘Hier is alles nog hetzelfde. Ik kon geen paspoort krijgen om naar een buurland te reizen. Hopelijk is alles met jou beter.’
• Herlees hier de reeks Dagboek uit Afghanistan
Zainab Wafayee (25), een vroedvrouw uit Mazar-i-Sharif, zag haar oudste broer steeds meer het nieuwe regime napraten. ‘Hij begrijpt totaal niet dat meisjes onafhankelijk willen zijn’, schreef ze in mei nog in deze krant. ‘Hij zegt dat het verhaal voor ons vrouwen voorbij is, en dat al die rechten en juridische woorden niets meer betekenen.’ Volgens Zainab is haar broer vooral bang voor repercussies door talibanmilitanten. Die hebben het afgelopen jaar de ene na de andere feministe vermoord. De sporen daarvan, wist Zainab te vertellen, worden uitgewist via censuur en ongemarkeerde graven. De afgelopen weken reageerde ze niet meer op mails. Waarom is onduidelijk.
Kleine criminaliteit
Een land dat in brokken en stukken uiteenvalt, dat is de tol die Afghanen als Farid, Iman en Zainab het voorbije jaar in gesprekken met De Standaard schetsten van een gehaaste Amerikaanse terugtrekking en één jaar bestuur door de taliban. Zij zijn stedelingen, hogeropgeleid, actief in de dienstensector en behoren tot een culturele elite die tijd en energie heeft om met buitenlanders te communiceren. Allemaal beschreven ze de taliban als barbaren en boerenkinkels, die alleen bezig zijn met het bestuur zo ‘islamitisch’ mogelijk te maken. Stap voor stap verloor Zainab dit jaar alles wat haar leven betekenis gaf: haar wekelijkse bezoekje aan de bibliotheek, haar shifts in een vrouwenkliniek – een dienst die veel patiëntes zich niet meer kunnen veroorloven – en af en toe haar internetverbinding. Haar nichtje zal vanaf 12 jaar niet meer naar school mogen, tenzij ze naar een van de clandestiene lokaaltjes gaat waar moedige leraren meisjes toch nog les geven. Muziek op trouwfeesten is verboden.Zainab verloor dit jaar stap voor stap alles wat haar leven betekenis gaf: het wekelijkse bezoekje aan de bibliotheek, haar shifts in een vrouwenkliniek, en af en toe haar internetverbinding.
Vaak wordt geclaimd dat er sinds de komst van de taliban tenminste minder onzekerheid en onveiligheid is. De Amerikaanse bezetting van Afghanistan heeft twintig jaar geduurd en in die periode hebben westerse grootmachten er meermaals oorlogsmisdaden begaan. Het conflict stopte bovendien nooit, de guerrilla van de taliban hernam elk seizoen. Dat was dus verre van een duurzaam bestuur. Maar de claims over veiligheid zijn vooral propaganda van de taliban zelf. In steden is de kleine criminaliteit door armoede vaak nog gestegen. Bovendien krijgen de taliban ook de terroristen van Islamitische Staat (IS) niet onder controle. De heilige vastenmaand (ramadan, dit jaar in mei, red.) werd ontsierd door een hele reeks aanslagen op minibusjes en religieuze sites. In de afgelopen twee weken zijn twee zelfmoordaanslagen gepleegd, waarbij ook één belangrijke regimefiguur omkwam. IS viseert ook genadeloos de sjiieten van de Hazara-minderheid. De spanningen tussen de ongeveer 14 etnische groeperingen van Afghanistan smeulen onderhuids harder dan ooit.
Dat de VS zopas Ayman al-Zawahiri, de huisideoloog van Al Qaeda, konden liquideren in een elitewijk van Kaboel, toont aan dat de taliban zelfs hervallen in hun oorspronkelijke zonde: het tolereren van terroristen in Afghanistan.
Ondervoede baby’s
Intussen lijden twintig miljoen mensen, de helft van de Afghanen, dagelijks onder de terreur van de honger. In de provincie Ghor is een ware hongersnood bezig. Maandelijks belanden tienduizenden ondervoede kinderen op intensieve zorg. Volgens Save the Children ligt dat niet aan een gebrek aan voedsel. De markten liggen volgens de ngo ‘vol’. Maar de prijzen zijn te hoog en de koopkracht is te zwaar gedaald. De buitenlandse steun waarop Afghanistan draaide, is weggevallen. Talloze jobs zijn verloren gegaan. In juni, bijna een jaar na de machtsovername, daalden de lonen nog altijd.
Die koopkrachtcrisis valt niet op te lossen zolang de VS de Centrale Bank van Afghanistan afgesneden houden van het internationale muntsysteem. De muntreserves die eigendom zijn van het Afghaanse volk – miljarden dollars – zitten de facto vast. Washington geeft ze niet vrij en Afghanistan kan zelfs geen onderhandelingen beginnen bij de Wereldbank voor een steunprogramma.
Foto: Volgens Save the Children liggen de markten vol met voedsel. Maar de prijzen zijn te hoog en de koopkracht is te zwaar gedaald. @afp
Die financiële strategie komt neer op een voortzetting van de oorlog, maar dan via kasboekjes in plaats van wapens. Voor de Afghaanse man en vrouw in de straat betekent het dat ze niet meer bij de bank terechtkunnen en geen overschrijvingen meer kunnen doen. Cash is schaars. Zelfs ngo’s betalen hun Afghaanse personeel met informele ruilsystemen en stapels ingevoerde bankbiljetten.
Het mag dan ook niet verbazen dat het welzijn van Afghanen op een laag pitje staat. Volgens Ramita Navai, een Afghaans-Britse documentairemaakster, is er dit jaar een scherpe stijging geweest van het aantal zelfmoorden en zelfmoordpogingen bij vrouwen. ‘Van dokters hoorde ik dat vrouwen veel vaker binnenkomen na een zelfmoordpoging, maar dat ze die gevallen niet mogen registreren van de taliban’, zegt ze.
De gezondheidszorg is erg afhankelijk van buitenlandse ngo’s. De strenge regels over wat vrouwen wel of niet mogen, leiden ertoe dat velen blijven zitten met onbehandelde ziekten.
Droogte en drugs
Vaak wordt ook geclaimd dat onder de Amerikaanse bezetting op het platteland weinig veranderde, waardoor de overname door de taliban er minder impact heeft. Het beeld dat westerse media krijgen van het Afghaanse platteland, waar 71 procent van de bevolking zou wonen, is beperkt en fragmentarisch. Toch is het platteland nu al dramatisch getransformeerd door drugsteelt en de klimaatsverandering. Boeren komen door de zware droogtes financieel niet meer rond met goedkopere voedingsgewassen. Ze stapten over naar papaver, voor opium en heroïne, ook voor westerse markten.
Klimaatbeleid, of een verantwoordelijk collectief waterbeheer, is geen prioriteit voor de taliban. Ze hebben de kennis of middelen niet. Het is makkelijker om criminele clans die drugs telen hun gang te laten gaan dan om de diensten aan te bieden die dorpelingen nodig hebben voor een betere landbouw. Desondanks beloofden de taliban in april van dit jaar om de drugshandel in te perken. Die belofte maakten ze al vaker, en meestal bleek die loos. Volgens Sherhyar Fazli (Global Initiative against Transnational Crime) doen de taliban het nu vooral uit opportunisme. De prijs van heroïne is laag. Een tijdelijk verbod kan die weer opkrikken. Ook zijn de opiumoogsten in het zuiden, waar de taliban hun machtsbasis hebben, al binnen. Het nieuwe verbod trof vooral telers in het noorden, waar de taliban zwakker staan.
Terwijl de gewone Afghaan in de stad geen overschrijvingen kan doen, hebben drugshandelaars hun eigen krediet- en handelssystemen
Net als de Amerikaanse bezetter zullen de taliban niet in staat zijn om de georganiseerde drugsmaffia uit te roeien: die is te machtig en heeft te veel machthebbers in haar zak. Terwijl de gewone Afghaan in de stad geen bankoverschrijvingen kan doen, hebben drugshandelaars hun eigen krediet- en handelssystemen.
Naarmate de klimaatverandering erger wordt, zullen de spanningen stijgen. Als alleen bij de taliban of de drugssmokkelaars nog een toekomst uit te bouwen valt, zullen ontgoochelde dorpelingen dat proberen. Zo worden zij de volgende generatie gestaalde vechtersbazen die met minachting kijken naar ‘verwesterde’ stedelingen als Zainab, Farid en Iman.
* De volledige namen van Farid en Iman zijn bekend bij de redactie.
Bron: (Tekst volledig overgenomen wegens verplicht abonnement op De Standaard).
‘De taliban nemen eerst onze identiteit af, dan ons hele leven’
Zorgen over terreur in Afrika na winst taliban. ‘Wantrouwen in staat is voedingsbodem jihadisme’
IS-K: het angstaanjagende nieuwe gezicht van terreur in Afghanistan en gezworen vijand van taliban
IS-K brengt weerloze patiënten om in ziekenhuisbedden, pleegt bomaanslagen op meisjesscholen en vindt zelfs de taliban te liberaal. De terreurorganisatie vormt nu al zo’n grote bedreiging dat westerse mogendheden, waaronder België, hun evacuaties uit Kaboel stopzetten uit vrees voor een aanslag. Dit is het nieuwe gelaat van de terreur.
Gekleed in witte jassen en met stethoscopen rond de hals liepen drie jonge mannen een ziekenhuis in Kaboel binnen en begaven zich naar de bovenverdiepingen. Toen klonk er buiten het gebouw, tegenover de zwaar bewaakte Amerikaanse ambassade, plots een luide knal. Het was het geluid van een ontploffende bommengordel van een zelfmoordterrorist. Dat was hét signaal voor het trio om de handgranaten en AK-47 aanvalsgeweren vanonder hun witte jassen te halen en het vuur te openen.
Visitekaartje
De ravage was enorm: meer dan 30 artsen en patiënten werden in koelen bloede vermoord en er vielen zeker 50 gewonden. De terroristen werden op hun beurt doodgeschoten door Afghaanse special forces. Met de brute en meedogenloze aanval die in maart 2017 op klaarlichte dag plaatsvond, hadden de terroristen het gruwelijke visitekaartje van IS-K afgeleverd.
Het gaat om een lokale tak van het beruchte wereldwijde terreurnetwerk dat werd opgericht in 2015. Volgens een VN-rapport telt de groep zo’n 1.500 tot 2.200 strijders. Maar dat aantal zou tot 10.000 kunnen aangroeien de komenden jaren. Het gaat veelal om veteranen die eerder in Syrië en Irak zaten of uit Pakistan komen. De strijders streven ernaar om een islamitisch kalifaat te vestigen in Khorasan (vandaar de initiële ‘K’) – een historische term voor een regio die Pakistan en Afghanistan omvat, samen met delen van Centraal-Azië.
Historisch gebied van Khorasan met belangrijkste plaatsen
en cultuursteden van de Zijderoute
Al honderden aanvallen
IS-K heeft al ongeveer 100 aanvallen uitgevoerd op burgerdoelen en nog eens 250 waarbij Amerikaanse, Afghaanse of Pakistaanse troepen betrokken waren. Meer recent, in mei, doodde IS-K minstens 68 Afghanen en verwondde er nog eens 165 toen ze drie autobommen tot ontploffing bracht in de buurt van een meisjesschool in Kaboel. De slachtoffers waren veelal jonge meisjes die de radicale beweging als een legitiem doelwit beschouwt, gewoon omdat ze onderwijs genieten.
De terreurgroep vormt nu al zo’n grote bedreiging dat de angst voor een aanval door Joe Biden wordt aangehaald als reden om de Amerikaanse troepen zeker niet langer dan 31 augustus in Afghanistan te houden. De VS gaan ervan uit dat de strijders de mogelijkheden en de middelen hebben om zelfmoordaanslagen te plegen in de menigte aan de luchthaven, en meer zelfs.
Amerikaanse soldaten op de luchthaven van Kaboel © Photo News
Kans
“IS-K heeft gewacht op een kans als deze, waarbij strijders de chaos op de grond kunnen uitbuiten om Amerikaanse soldaten te doden”, zegt Colin Clarke, terrorisme-expert en auteur van ‘Na het Kalifaat’.
Ze zouden grote schade kunnen aanrichten rond de luchthaven in Kaboel door te schieten op de vliegtuigen die opstijgen en landen.Terrorisme-expert Colin Clarke
“Ze zouden grote schade kunnen aanrichten rond de luchthaven in Kaboel door te schieten op de vliegtuigen die opstijgen en landen”, aldus Clarke. “Dat is nu een grote zorg.”
Een aanval op de luchthaven zou een grote klap zijn voor zowel de Verenigde Staten als het taliban-regime, dat probeert aan te tonen dat het Afghanistan kan controleren. Een dergelijke aanval zou de status van IS-K in de jihadistische wereld versterken, maar die kans verkleint natuurlijk aanzienlijk wanneer de laatste Amerikaanse soldaat zich heeft teruggetrokken.
De Amerikaanse president is er dan ook niet gerust in. “Elke dag dat we op de grond zijn, is een nieuwe dag waarvan we weten dat IS-K probeert het vliegveld te treffen en zowel VS-troepen als geallieerden aan te vallen”, zei hij na topoverleg met leiders van zes andere belangrijke landen (G7).
Het is ook de reden waarom ons land de evacuaties heeft stopgezet. De Belgische overheid kreeg woensdag immers te horen dat er op de luchthaven van de Afghaanse hoofdstad een imminente dreiging was van een zelfmoordaanslag. Informatie daarover was in de loop van de dag “op militair niveau” binnengekomen via Amerikaanse en andere bronnen, waarna de federale regering beslist heeft om operatie ‘Red Kite’ vroeger dan verwacht te beëindigen.
Verschil met taliban
De leiders van Islamitische Staat in Afghanistan hekelen de machtsovername door de taliban en bekritiseren hun versie van de islamitische heerschappij die ze te liberaal vinden. De twee groepen hebben bovendien de afgelopen jaren tegen elkaar gevochten en zijn aartsvijanden.
Ze geloven dat alleen God kan regeren. En ook al probeert de taliban een islamitisch emiraat op te richten, dat is niet genoeg voor IS.Terrorisme-expert Colin Clarke
“IS gelooft niet in een politieke agenda”, meent Clarke. “Ze geloven dat alleen God kan regeren. En ook al probeert de taliban een islamitisch emiraat op te richten, dat is niet genoeg voor IS.”
(lees verder onder video)
Zij staan voor de meest radicale interpretatie.Professor David Criekemans
“Zij staan voor de meest radicale interpretatie”, beaamt professor internationale politiek David Criekemans (UAntwerpen/KU Leuven) bij HLN LIVE. “IS gelooft dat we ons in een ‘eindstrijd’ bevinden en dat al die grootmachten zullen imploderen, én dat de sharia uiteindelijk overal ter wereld zal heersen”, verduidelijkt de professor.
“De taliban streven eerder een religieus conservatisme na in eigen land – een religieus conservatisme dat misschien wel te verzoenen is met buitenlandse invloeden en technologie.” Ze moeten zorgen voor voldoende basisvoorzieningen voor de bevolking. “De taliban beseffen zeer goed dat als ze dat niet doen dat dan de macht als zandkorrels tussen hun vingers wegglipt en er opnieuw oppositie kan komen.”
Bovendien is er nu een paradox ontstaan waarbij het westen en de taliban een gemeenschappelijke vijand hebben: IS-K. Voor de achtergebleven Afghanen zal het echter geen sinecure zijn om te ontsnappen aan het schrikbewind van het nieuwe gelaat van de terreur.
Lees ook:
Quo Vadis 