Al Jazeera 22-02-2022
Wie heeft Rusland gevolgd bij de erkenning van de omstreden, door Moskou gesteunde deelrepublieken in Oekraïne? En hoe is het leven daar?
Oekraïne riep op 24 augustus 1991 zijn onafhankelijkheid uit, toen in de Sovjet-Unie een staatsgreep van conservatieve krachten was mislukt. De bevolking sprak zich op 1 december per referendum uit voor onafhankelijkheid. Mensen stemden voor onafhankelijkheid in alle regio’s van Oekraïne, inclusief de Krim en Sebastopol. Enkele weken later hield de Sovjet-Unie op te bestaan.
Published On 22 Feb 2022
Kyiv, Oekraïne – Door Moskou gesteunde separatisten hebben bijna acht jaar lang de controle gehad over de zuidoostelijke Oekraïense regio’s Donetsk en Luhansk, die gezamenlijk bekend staan als Donbas.
De Russische president Vladimir Poetin heeft hen echter pas op maandag erkend, waarmee de weg is vrijgemaakt voor de officiële aanwezigheid van Russische troepen in de door de rebellen gecontroleerde gebieden, die ongeveer een derde van Donetsk en Luhansk innemen.
Tot dusver hebben alleen Cuba, Venezuela, Nicaragua en Syrië zich aangesloten bij Poetin in het erkennen van Donetsk en Luhansk – samen met de afgescheiden Georgische provincies Zuid-Ossetië en Abchazië. Zij deden dat ook allemaal op maandag.
De centrale vraag is of Rusland deze landen met hun huidige grenzen zal erkennen. Mocht Rusland besluiten de rebellen te helpen hun staatjes “terug te brengen” naar de oorspronkelijke grenzen, dan zou dat een grootschalige oorlog tussen Moskou en Kiev kunnen inluiden.
Op dit moment zal Rusland “de grenzen erkennen waar de leiders van de DNR en de LNR hun gezag uitoefenen”, zei vice-minister van Buitenlandse Zaken Andrey Rudenko dinsdag tegen het persbureau Interfax.
Maar het ministerie van Buitenlandse Zaken zei dinsdag ook dat de kwestie van de grenzen nog moet worden opgelost.
Terwijl Oekraïne en het Westen een oorlog proberen te vermijden, doemen andere vragen op.
Wat zijn de wortels van het separatisme in de regio? Wat heeft deze gebieden sinds 2014 in leven gehouden? En wat is hun toekomst?
Pro-Russische activisten in Donetsk
Neo-Stalinisme
Een 13,5 meter hoog standbeeld van Sovjetstichter Vladimir Lenin domineert nog steeds het centrale plein in Donetsk, de hoofdstad van de gelijknamige afgescheiden regio in het zuidoosten van Oekraïne.
En de grondwet die door Lenins opvolger, Josef Stalin, is aangenomen, is door de door Moskou gesteunde separatistische leiders van Donetsk en het naburige Luhansk in ere hersteld nadat zij zich in 2014 van de centrale regering hadden afgescheiden.
Deze grondwet schrijft de doodstraf voor een aantal misdaden voor, waardoor de separatistische “Volksrepublieken” – en het autoritaire Belarus in de buurt – Europa’s enige thuislanden zijn waar de doodstraf wordt toegepast.
Na bijna acht jaar bestaan hebben de “republieken” zich ontwikkeld tot totalitaire, Noord-Korea-achtige staatjes.
Het is voor buitenlanders vrijwel onmogelijk om de gebieden te betreden. Oekraïners kunnen de gebieden alleen bezoeken als ze familieleden in Donetsk en Luhansk hebben, en moeten dan eerst Rusland in, wat ongeveer 30 uur duurt en 100 dollar kost – een reis die soms ook het omkopen van ambtenaren inhoudt. Inwoners hebben een uit het Sovjettijdperk stammende verblijfsregistratie nodig.
In de staatsdelen controleren de geheime politie en “loyale” inwoners elk woord, telefoongesprek en sms-bericht.
Dissidenten of zakenlieden die weigeren hun bezittingen te “schenken” aan de “behoeften van de Volksrepubliek” zijn zonder proces in “kelders”, of tientallen geïmproviseerde concentratiekampen, gegooid.
“Het lijkt op de jaren dertig in de Sovjet-Unie, een klassieke goelag,” vertelde Stanislav Aseyev, een publicist die in 2017 in Donetsk werd ontvoerd en door een separatistische “rechtbank” werd veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf wegens “spionage”, aan Al Jazeera.
Bijna twee jaar lang werd hij opgesloten en gemarteld in deze “kelders” totdat separatisten hem en tientallen andere gevangenen in 2017 ruilden.
Duizenden anderen werden gemarteld en misbruikt in de “kelders”, volgens rechtengroepen en getuigen. De ernstige schendingen van de mensenrechten maken Donetsk en Luhansk veel erger dan het Rusland van vandaag, zei een internationale mensenrechtenverdediger.
“De kelders waar gevangenen in Donetsk worden vastgehouden en het wijdverbreide gebruik van marteling behoren tot de meest in het oog springende mensenrechtenkwesties,” zei Ivar Dale, een senior beleidsadviseur van het Noorse Helsinki Comité, een waakhondgroep voor de mensenrechten.
Maar er zijn veel bredere problemen, zoals burgerrechten en politieke rechten, zei hij.
“Je zou kunnen zeggen dat de politieke repressie in Rusland dubbel gevoeld wordt in Donetsk en Luhansk en andere gebieden die effectief onder controle staan van het Poetin-regime,” vertelde Dale aan Al Jazeera.
Ruïnes in de roest-belt
Deze tendensen zijn hand in hand gegaan met economische achteruitgang.
De levensstandaard is “vele malen, zo niet tientallen malen slechter dan in het vooroorlogse 2013”, zei Aseyev, 32, die nu in Kiev woont en een roman over de gebeurtenissen in Donetsk heeft gepubliceerd.
Deze achteruitgang is nog onthutsender gezien de nog niet zo oude geschiedenis van Donetsk en Luhansk. De steden werden gesticht door twee Britten.
De Engelsman Charles Gascoigne bouwde in 1795 een metaalfabriek in wat nu Luhansk is, kort nadat tsaristisch Rusland de Krim en Oost-Oekraïne had geannexeerd van het Krimkanaat, een grotendeels islamitische vazal van het Ottomaanse Turkije.
Tientallen jaren later, in 1869, begon de Welshman John Hughes een staalfabriek en een kolenmijn in wat nu Donetsk is, en de stad werd naar hem genoemd – Hughesovka of Yuzovka – tot in de Sovjettijd.
Het ontstaan en de snelle groei van beide steden volgden op het streven van de tsaristische regering om de immense steenkool- en ijzerertsvoorraden in wat nu Oost-Oekraïne is, te ontwikkelen.
Het communistische Moskou stimuleerde de ontwikkeling van de regio verder en tienduizenden etnische Russen vestigden zich er, waardoor de stedelijke gebieden bijna uitsluitend Russischtalig werden.
Steenkool en mijnen groeiden dieper naast heuvels gemaakt van afgewerkt erts, en gieterijen, chemische en elektriciteitscentrales bezaaiden de regio.
De politieke bloeiperiode van Donetsk begon in 2010, toen de inwoner Viktor Janoekovitsj president van Oekraïne werd – en cohorten van zijn trawanten meenam naar Kiev.
Zij probeerden de Oekraïense politiek en economie onder controle te krijgen, maar dat leidde tot maandenlange protesten die in november 2013 begonnen en eindigden in februari 2014, toen het Oekraïense parlement stemde voor de afzetting van Janoekovitsj uit zijn ambt.
De protesten staan in Oekraïne bekend als de “Revolutie van Waardigheid” – maar de Russische president Vladimir Poetin noemt ze nog steeds een “staatsgreep”.
Russische lente.
In het tsaristische tijdperk stond de regio bekend als Novorossija – of Nieuw Rusland – en het Kremlin zou de naam in 2014 gebruiken toen het de “Russische lente” of “bevrijding” afkondigde van Russischtalige regio’s in het oosten en zuiden van Oekraïne.
Maar pro-Russische rellen en opstanden in Kharkiv, de op een na grootste stad van Oekraïne, en Odesa, de grootste zeehaven aan de Zwarte Zee, mislukten.
Duizenden Russische vrijwilligers stroomden echter naar Donetsk en Luhansk om de separatistische milities te helpen – terwijl veel plaatselijke bewoners extatisch waren over de “Russische lente”.
“Poetin zal komen en de orde hier herstellen,” vertelde een van hun aanhangers, een rondborstige chauffeur van een minibus genaamd Valerii, deze verslaggever in april 2014 in Donetsk.
Maar vier maanden later, nadat de separatisten geprobeerd hadden zijn minibus in beslag te nemen, sloot hij zijn appartement, laadde de bus vol met zijn meest waardevolle bezittingen, en vertrok naar Kiev.
‘Prijskaartje’ Ook al heeft Oekraïne alle economische banden met de separatistische regio’s verboden, ze bestaan nog steeds – en er zijn zelfs toppolitici bij betrokken.
De pro-westerse president Petro Porosjenko, die aan de macht kwam na de Waardigheidsrevolutie, gaf toe dat hij in de winter van 2014-2015 regeringsfondsen ter waarde van tientallen miljoenen dollars doorsluisde in ruil voor Donetsk-kolen, omdat anders “half Oekraïne bevroren had kunnen raken”.
Maar Rusland moest nog steeds de separatistische provincies financieren met miljarden dollars per jaar.
Wat zijn dan de economische doelstellingen van Moskou in Donbas?
“Heel eenvoudig – het prijskaartje van het behoud van de bezette gebieden verlagen,” vertelde Aleksej Koesj, een in Kiev gevestigde analist, aan Al Jazeera.
Om dat te bereiken wil Rusland misschien de tussenpersonen verwijderen die het leeuwendeel van de winst uit de export van kolen en staal en de levering van humanitaire hulp, die onmiddellijk werd doorverkocht op de zwarte markt, in eigen zak staken.
“Zij hielden tot 70 procent van de winst,” zei Kushch.
Bron: Al Jazeera
https://www.aljazeera.com/news/2022/2/22/what-are-donetsk-and-luhansk-ukraines-separatist-statelets
*** Vertaald met http://www.DeepL.com/Translator (gratis versie) ***
Quo Vadis 