Door Anna Mahjar-Barducci* Project Director at the MEMRI Russian Media Research Project, Washington-Jerusalem.
Anna Mahjar Barducci
De vermaarde Russische academicus Sergej Karaganov beschrijft de toespraak van de Russische president Vladimir Poetin op het laatste Valdai-forum van oktober[1] als de “eerste grote en krachtige oproep om de Russische ideologie opnieuw uit te vinden voor Rusland en de wereld.”[2] De toespraak van Poetin kan inderdaad worden gezien als een ideologisch manifest dat probeert Rusland weer in het centrum van de politieke wereldkaart te plaatsen.
Karaganov, die al twaalf jaar de adviseur van het Kremlin is voor het buitenlands beleid, legt uit dat de economie jarenlang de centrale factor was voor landen en samenlevingen (“het is de economie, domoor”). De geschiedenis bewijst echter iets anders. “Ja, mensen worden gedreven door economische belangen, maar wanneer die gedeeltelijk bevredigd zijn, wanneer op het absolute minimum niemand honger lijdt, wenden zij zich tot andere belangen zoals veiligheid, nationale trots, ideologische opvattingen, culturele stereotypen en behoeften – dat wil zeggen, verschijnselen en waarden van een hogere orde,” stelt Karaganov.[3]
Om deze reden gelooft Poetin dat als Rusland erin slaagt een nieuwe ideologie vorm te geven, het ondanks zijn krimpende economie dezelfde aantrekkelijke macht zou kunnen hebben die het onder de Sovjet-Unie met het communisme had. Maar aangezien het communisme is mislukt, heeft Poetin nieuwe waarden en ideeën nodig om tegenwicht te bieden aan het Westen.
“De conservatieve standpunten die wij innemen zijn een optimistisch conservatisme”
Volgens Karaganov bevindt het Westen, na vijfhonderd jaar de economie, de politiek, de ideologie en de cultuur te hebben gedomineerd, zich in ideologisch verval. “Alle mogendheden moeten, als ze groot willen zijn, een aantal ideeën hebben die voorwaarts leiden. Wanneer deze ideeën verloren gingen, hielden grote machten op groot te zijn of vielen zij gewoon uiteen. Dit gebeurde met Rome. Dat gebeurde in de 17e eeuw met Spanje. Dit gebeurde met de Sovjet-Unie toen we het communistische idee verloren dat ons leidde. Het was vals, maar het was er. Dit gebeurde met de grote Europese mogendheden, die moe werden en hun ideeën lieten varen ten gunste van een pan-Europees idee dat hen enige tijd vooruit hielp. Maar die is nu ook op hol geslagen. En zij zijn begonnen af te brokkelen,” meent Karaganov.[4]
Bovendien heeft volgens Poetin het liberalisme gefaald en getuigen de nieuwe progressieve liberale ideeën die door het Westen naar voren zijn geschoven slechts van een verlies aan waarden en identiteit. Om de liberale elite in het Westen tegen te werken, stelt Poetin daarom voor dat Rusland een baken van conservatisme en traditionalisme wordt. “De conservatieve opvattingen die wij erop na houden, zijn een optimistisch conservatisme,” bevestigde Poetin op het Valdai-forum.
Poetin stelt verder dat waarden een “uniek product zijn van de culturele en historische ontwikkeling van elke natie”. Daarom moet het Westen in andere landen geen waarden en ideeën bevorderen die in contrast staan met de plaatselijke cultuur en traditie. “De sociale en culturele schokken die in de Verenigde Staten en West-Europa plaatsvinden, gaan ons niet aan; daar houden wij ons buiten”, aldus Poetin.
In zijn toespraak-manifest somde Poetin punt voor punt de ideeën in het Westen op die hij uitdaagt. In zekere zin probeert Poetin in zijn toespraak te schetsen wat de Russische anti-liberale filosoof Alexander Dugin de “Vierde Politieke Theorie” noemt. Dugin deelt in volgorde van verschijning drie politieke theorieën in die de 20e eeuw hebben gekenmerkt: het liberalisme (de eerste theorie), het communisme (de tweede theorie), en het fascisme (de derde theorie). Het fascisme kwam later op dan de andere grote politieke theorieën en verdween eerder dan zij. De alliantie tussen liberalisme en communisme, in combinatie met de geopolitieke misrekeningen van Adolf Hitler, waren verantwoordelijk voor de ondergang van het fascisme. De verdwijning van het fascisme maakte het slagveld vrij voor de eerste en de tweede politieke theorie, wier duel in de Koude Oorlog een bipolaire wereld schiep die bijna een halve eeuw duurde. De ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991 betekende de overwinning van het liberalisme op het communisme. Zo bleef aan het eind van de 20e eeuw het liberalisme als enige theorie overeind.
Het liberalisme zelf is echter steeds decadenter geworden. “Het huidige liberalisme is van binnen zo verrot dat het gemakkelijk genoeg is om het er nu uit te gooien, omdat het zelf heeft erkend dat vooruitgang, vrijheid en ontwikkeling absolute ficties zijn. Het liberalisme heeft ingezien dat het een soort bijzondere totalitaire aanpak is. Achter al deze ideeën van bevrijding, vrijheid, gelijkheid, individualisme, etc., gaat niets anders schuil dan de wil tot macht,” legt Dugin uit. Om niet terug te vallen in communisme en fascisme stelt Dugin daarom voor dat er een Vierde Politieke Theorie nodig is, gebaseerd op de verwerping van het post-modernisme, de post-industriële maatschappij, het in de praktijk gebrachte liberale denken en het globalisme. Vandaar dat een van de eerste stappen op weg naar een Vierde Politieke Theorie het “wereldwijde herstel van de traditie” is.[5]
Toch bepaalt Poetin in zijn toespraak niet alleen dat het liberalisme niet het “einde van de geschiedenis” is, maar toont hij ook overeenkomsten tussen het liberalisme (of beter gezegd het progressieve liberalisme) en het communisme, waarbij hij ironisch genoeg het anti-Kremlin conservatieve Poolse filosoof en politicus Ryszard Legutko’s boek, “De Demon in de Democratie”, echoot.
Zo analyseert en bekritiseert Legutko het communisme en de “liberale democratie”, de term die hij gebruikt om het progressieve liberalisme aan te duiden: “Het spreekt vanzelf dat alles – zowel in het communisme als in de liberale democratie – modern moet zijn [d.w.z. tegen de traditie in]: denken, gezin, school, literatuur en filosofie. Als een ding, een kwaliteit, een houding, een idee niet modern is, moet het gemoderniseerd worden of zal het in de vuilnisbak van de geschiedenis belanden (een onvergetelijke uitdrukking die evenzeer van toepassing is op de communistische ideologie als op de liberaal-democratische). Dit was een reden waarom de voormalige communisten… zo snel bondgenoten vonden in de liberale democratie, waar de strijd voor vooruitgang vrijwel elk aspect van individuele en collectieve activiteiten bezielt… Beide systemen wekken – althans in hun officiële ideologische interpretaties – een gevoel van bevrijding van de oude banden [d.w.z. de geschiedenis] op… Beide willen dat het verleden geheel wordt uitgeroeid of op zijn minst krachteloos wordt gemaakt als een object van relativering of spot. Het communisme, als een systeem dat de geschiedenis opnieuw begon, moest in essentie en in de praktijk tegen de herinnering zijn… Er zijn geen betere illustraties van hoe politiek opgelegd geheugenverlies helpt bij het vormen van de nieuwe mens dan de twintigste-eeuwse anti-utopieën [beschreven in] 1984 en Brave New World. De lessen van Orwell en Huxley werden, helaas, snel vergeten. In mijn land [Polen] op het moment dat het communisme viel en de liberaal-democratische orde opkwam, werd het geheugen opnieuw een van de belangrijkste vijanden. De apostelen van de nieuwe orde verloren geen tijd met het aan de kaak stellen ervan als een schadelijke last die het streven naar moderniteit belemmerde.”[6]
“Pas op om te gaan waar de bolsjewieken ooit van plan waren te gaan”
In zijn toespraak stelt Poetin, die de geschiedenis beschouwt als een sleutelelement voor het vormgeven van de nieuwe ideologie van Rusland, feitelijk:
“Waar zijn de humanitaire grondbeginselen van het westerse politieke denken? … Wat zijn de algemene ethische grenzen in een wereld waarin de mogelijkheden van wetenschap en machines bijna grenzeloos worden? … Sommigen in het Westen geloven dat een agressieve eliminatie van hele bladzijden uit hun eigen geschiedenis, ‘omgekeerde discriminatie’ van de meerderheid in het belang van een minderheid, en de eis om de traditionele noties van moeder, vader, familie en zelfs geslacht op te geven, zij geloven dat dit allemaal de mijlpalen zijn op de weg naar sociale vernieuwing.
“Luister, ik zou er nogmaals op willen wijzen dat zij het recht hebben dit te doen, wij houden ons hier buiten. Maar wij zouden hen willen vragen zich ook buiten onze zaken te houden. Wij hebben een andere mening, althans de overgrote meerderheid van de Russische samenleving – het zou correcter zijn om het zo te zeggen – heeft een andere mening over deze zaak. Wij zijn van mening dat wij moeten vertrouwen op onze eigen spirituele waarden, onze historische traditie en de cultuur van onze multi-etnische natie.
“De voorstanders van de zogenaamde ‘sociale vooruitgang’ geloven dat zij de mensheid een soort nieuw en beter bewustzijn bijbrengen. Godspeed, hijs de vlaggen, zoals wij zeggen, ga je gang. Het enige wat ik nu wil zeggen is dat hun voorschriften helemaal niet nieuw zijn. Het kan voor sommigen als een verrassing komen, maar Rusland is daar al geweest. Na de revolutie van 1917 zeiden de bolsjewieken, steunend op de dogma’s van Marx en Engels, ook dat zij bestaande manieren en gewoonten zouden veranderen, en niet alleen politieke en economische, maar ook het begrip zelf van de menselijke moraal en de grondslagen van een gezonde samenleving. De vernietiging van eeuwenoude waarden, religie en relaties tussen mensen, tot en met de totale verwerping van het gezin (dat hadden wij ook), aanmoediging om geliefden te verklikken – dit alles werd als vooruitgang verkondigd en werd overigens in die tijd over de hele wereld gesteund en was behoorlijk in de mode, net als nu. De bolsjewieken waren overigens absoluut onverdraagzaam tegenover andere meningen dan de hunne.
“Ik denk dat dit ons zou moeten herinneren aan iets van wat we nu meemaken. Als we kijken naar wat er in een aantal westerse landen gebeurt, zien we tot onze verbazing de huiselijke praktijken – die wij, hoop ik, gelukkig achter ons hebben gelaten – in een ver verleden. De strijd voor gelijkheid en tegen discriminatie is omgeslagen in een agressief dogmatisme dat grenst aan absurditeit, wanneer de werken van de grote schrijvers uit het verleden – zoals Shakespeare – niet meer worden onderwezen op scholen of universiteiten, omdat hun ideeën achterhaald zouden zijn. De klassieken worden achterlijk verklaard en onwetend over het belang van geslacht of ras. In Hollywood worden memo’s verspreid over de juiste manier van vertellen en over hoeveel personages van welke kleur of welk geslacht in een film moeten voorkomen. Dit is nog erger dan de agitprop-afdeling van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie.
“Het tegengaan van racisme is een noodzakelijke en nobele zaak, maar de nieuwe ‘cancel-cultuur’ heeft het veranderd in ‘omgekeerde discriminatie’ – dat wil zeggen, omgekeerd racisme. De obsessieve nadruk op ras verdeelt mensen verder, terwijl de echte strijders voor burgerrechten juist droomden van het uitvlakken van verschillen en het weigeren mensen te verdelen op basis van huidskleur. Ik heb mijn collega’s specifiek gevraagd het volgende citaat van Martin Luther King te vinden: “Ik heb een droom dat mijn vier kleine kinderen op een dag zullen leven in een natie waar zij niet zullen worden beoordeeld naar de kleur van hun huid, maar naar hun karakter”. Dit is de ware waarde. Het loopt daar echter anders. Overigens vindt de absolute meerderheid van de Russische bevolking de huidskleur of het geslacht van een persoon geen belangrijke zaak. Ieder van ons is een mens. Dat is wat telt.
“In een aantal westerse landen is het debat over de rechten van mannen en vrouwen verworden tot een volmaakte fantasmagorie. Kijk, pas op om te gaan waar de bolsjewieken ooit van plan waren te gaan – niet alleen het communautariseren van kippen, maar ook het communautariseren van vrouwen. Nog één stap en je bent er.”
Poetin voegt daar aan toe:
“Zeloten van deze nieuwe benaderingen gaan zelfs zo ver dat ze deze begrippen helemaal willen afschaffen. Iedereen die durft te zeggen dat mannen en vrouwen echt bestaan, wat een biologisch feit is, loopt het risico te worden verstoten. Ouder nummer één’ en ‘ouder nummer twee’, ‘geboorteouder’ in plaats van ‘moeder’, en ‘menselijke melk’ in plaats van ‘moedermelk’ omdat het de mensen die onzeker zijn over hun eigen geslacht van streek zou kunnen maken. Nogmaals, dit is niets nieuws; in de jaren twintig van de vorige eeuw hebben de zogenaamde Sovjet Kulturtraegers ook al newspeak uitgevonden, in de overtuiging dat zij op die manier een nieuw bewustzijn creëerden en waarden veranderden. En, zoals ik al zei, ze maakten er zo’n puinhoop van dat je er soms nog van huivert.
“Om nog maar te zwijgen van sommige werkelijk monsterlijke dingen wanneer kinderen van jongs af aan wordt geleerd dat een jongen gemakkelijk een meisje kan worden en vice versa. Dat wil zeggen dat de leraren hun in feite een keuze opleggen die wij zogenaamd allemaal hebben. Zij sluiten de ouders buiten het proces en dwingen het kind beslissingen te nemen die zijn hele leven kunnen veranderen. Ze nemen niet eens de moeite om kinderpsychologen te raadplegen – is een kind op deze leeftijd wel in staat om een dergelijke beslissing te nemen? Om het beestje bij de naam te noemen: dit grenst aan een misdaad tegen de menselijkheid, en het gebeurt in naam en onder het vaandel van de vooruitgang.
“Nou, als iemand dit leuk vindt, laat hem het dan doen. Ik heb al gezegd dat wij ons bij het uitstippelen van onze aanpak zullen laten leiden door een gezond conservatisme. Dat was een paar jaar geleden, toen de gemoederen op het internationale toneel nog niet zo hoog opliepen als nu, hoewel we natuurlijk kunnen zeggen dat de wolken zich toen al samenpakten. Nu, nu de wereld een structurele ontwrichting doormaakt, is het belang van een redelijk conservatisme als basis voor een politieke koers omhooggeschoten – juist vanwege de toenemende risico’s en gevaren, en de kwetsbaarheid van de werkelijkheid om ons heen.”
Conclusie
Poetin heeft zich op een slimme manier gemengd in het debat dat in de westerse wereld al wordt gevoerd over liberalisme, en meer in het bijzonder over progressief liberalisme. Als Poetin erin slaagt een nieuwe conservatieve ideologie te schetsen, dan zou Rusland een politieke en ideologische pool worden voor conservatieven, ook in de VS en Europa. In sommige Europese landen gebeurt dit al gedeeltelijk. Ironisch genoeg zouden we getuige kunnen zijn van een nieuwe Koude Oorlog, maar met omgekeerde rollen: het Westen zou een pool worden voor de progressief-liberaal-communistische ideologie, terwijl Rusland de conservatieve pool zou vertegenwoordigen. Nog ironischer is dat Oost-Europese landen die in opstand kwamen tegen de Sovjet-Unie, voornamelijk Hongarije en Polen, nu conservatief verkozen regeringen hebben die in de toekomst Moskou misschien als ideologisch referentiepunt zullen beschouwen.
Wanneer Poetin het heeft over “gezond conservatisme”, doelt hij natuurlijk niet op het liberaal-conservatisme van Ronald Reagan, aangezien het Russische regime nog steeds in de eerste plaats autoritair is. Karaganov omschreef het politieke systeem van Rusland in feite als een autoritaire democratie.[7] Het is vermeldenswaard dat Karaganov van mening is dat de hele wereld zich beweegt in de richting van “een soort combinatie van autoritaire democratie of democratisch autoritarisme.”[8] Poetin denkt er ook zo over. In het bijzonder ziet hij het progressieve liberalisme van het Westen als intolerant ten opzichte van andermans opvattingen op dezelfde manier als het bolsjewisme dat was. Deze opvatting wordt ook gedeeld door conservatieven in het Westen. De Britse conservatieve politieke commentator John O’Sullivan, voormalig vice-president en uitvoerend redacteur van Radio Free Europe/Radio Liberty, merkte bijvoorbeeld op: “De liberale democratie[9]… heeft beleid en verboden ingebouwd in haar ideologische structuur. Zij staat niet echt open voor instellingen en beleid die ingaan tegen haar ‘liberationistische’ instincten. Het beperkt in toenemende mate hun vrijheid om te manoeuvreren op alles van ouderlijke rechten tot nationale soevereiniteit. Zij staat zelfs vijandig tegenover sommige fundamentele waarden van het liberalisme, zoals de vrijheid van meningsuiting. Dienovereenkomstig komt het soms in botsing met de wensen van de kiezers die tot uitdrukking komen in verkiezingen en referenda.”[10]
Het is ook vermeldenswaard dat hoezeer Rusland ook naar het Oosten wil kijken, het toch vooral naar het Westen blijft kijken. De zoektocht om een ideologie vorm te geven is erop gericht politiek te concurreren met het Westen, en tegelijkertijd conservatieven in het Westen aan te trekken die geen sterk leiderschap meer hebben. Ondanks de bereidheid van Rusland om een bondgenootschap met China aan te gaan, bekritiseert het Kremlin openlijk de communistische ideologie als verouderd en totalitair, waaruit blijkt dat Moskou zich nooit ondergeschikt zal laten maken aan Peking. Zoals Poetin zei: “Pas op om te gaan waar de bolsjewieken ooit van plan waren te gaan”
Een nieuwe ideologie vormen voor Rusland betekent bovendien “soevereiniteit”, zoals Karaganov uitlegt.[11] Het betekent invloed hebben en macht projecteren om zijn politieke en economische belangen te bevorderen. Na de val van de Sovjet-Unie stonden veel Russische elites weigerachtig tegenover een nationale ideologie, maar het lijkt erop dat voor Poetin de tijd is aangebroken voor een nieuwe Russische ideologie voor Rusland en de wereld.
*Anna Mahjar Barducci is directeur van het MEMRI Russian Media Studies Project.
BIJLAGE – Toespraak van de Russische president Vladimir Poetin tijdens de plenaire zitting van de 18e jaarlijkse bijeenkomst van de Valdai International Discussion Club
Hieronder volgen fragmenten uit de toespraak van Poetin op het Valdai Forum op 21 oktober 2021:[12]
‘Het is noodzakelijk om voor echte waarden te strijden’
“… In het algemeen kan deze uitdrukking, ‘te leven in een tijdperk van grote verandering’, afgezaagd lijken omdat we hem zo vaak gebruiken. Bovendien is dit tijdperk van verandering al lang geleden begonnen, en veranderingen zijn een deel van het dagelijks leven geworden. Vandaar de vraag: zijn ze het waard om aandacht aan te schenken? Ik ben het eens met degenen die de agenda voor deze bijeenkomsten hebben opgesteld: natuurlijk zijn ze dat.
“In de afgelopen decennia hebben veel mensen een Chinees gezegde aangehaald. De Chinezen zijn wijs, en zij hebben veel denkers en waardevolle gedachten die wij ook vandaag nog kunnen gebruiken. Een ervan luidt, zoals u wellicht weet: ‘God verhoede te leven in een tijd van verandering.’ Maar we leven er al in, of we het leuk vinden of niet, en deze veranderingen worden dieper en fundamenteler. Maar laten we eens kijken naar een andere Chinese wijsheid: het woord ‘crisis’ bestaat uit twee hiërogliefen – er zijn waarschijnlijk vertegenwoordigers van de Volksrepubliek China in de zaal, en zij zullen mij corrigeren als ik het fout heb – maar, twee hiërogliefen, ‘gevaar’ en ‘kans’. En zoals we hier in Rusland zeggen, ‘bestrijd moeilijkheden met je verstand, en bestrijd gevaren met je ervaring’.
“Natuurlijk moeten we ons bewust zijn van het gevaar en klaar staan om het te bestrijden, en niet slechts één bedreiging, maar vele uiteenlopende bedreigingen die zich in dit tijdperk van verandering kunnen voordoen. Het is echter niet minder belangrijk te herinneren aan een tweede component van de crisis – kansen die niet mogen worden gemist, temeer daar de crisis waarmee wij worden geconfronteerd conceptueel en zelfs beschavingsgebonden is. Het gaat in feite om een crisis van benaderingen en beginselen die bepalend zijn voor het bestaan van de mens op aarde, maar die we hoe dan ook serieus zullen moeten herzien. De vraag is waarheen te gaan, wat op te geven, wat te herzien of aan te passen. Dit gezegd zijnde, ben ik ervan overtuigd dat het noodzakelijk is te strijden voor echte waarden, door ze in alle opzichten te handhaven.
“De mensheid is ongeveer drie decennia geleden een nieuw tijdperk binnengetreden toen de belangrijkste voorwaarden werden geschapen voor het beëindigen van de militair-politieke en ideologische confrontatie. Ik ben er zeker van dat u daar in deze discussieclub al veel over gesproken hebt. Onze Minister van Buitenlandse Zaken heeft er ook over gesproken, maar toch zou ik een aantal dingen willen herhalen.
“Er is toen een begin gemaakt met het zoeken naar een nieuw evenwicht, naar duurzame betrekkingen op sociaal, politiek, economisch, cultureel en militair gebied en naar steun voor het wereldsysteem. Wij waren op zoek naar deze steun, maar moeten zeggen dat wij die niet hebben gevonden, althans tot nu toe niet. Intussen ontdekten degenen die zich na het einde van de Koude Oorlog de winnaars voelden (we hebben het hier ook vaak over gehad) en dachten de berg Olympus te hebben beklommen, al snel dat de grond zelfs daaronder wegviel, en deze keer waren zij aan de beurt, en niemand kon ‘dit vluchtige moment tegenhouden’, hoe rechtvaardig het ook leek.
“In het algemeen moet het hebben geleken dat wij ons aanpasten aan deze voortdurende wisselvalligheid, onvoorspelbaarheid en permanente staat van overgang, maar ook dit gebeurde niet.
“Ik zou hieraan willen toevoegen dat de transformatie die wij zien en waarvan wij deel uitmaken, van een ander kaliber is dan de veranderingen die zich herhaaldelijk in de geschiedenis van de mensheid hebben voorgedaan, althans die welke wij kennen. Dit is niet gewoon een verschuiving in het evenwicht van krachten of wetenschappelijke en technologische doorbraken, hoewel beide ook plaatsvinden. Vandaag worden we geconfronteerd met systemische veranderingen in alle richtingen – van de steeds gecompliceerdere geofysische toestand van onze planeet tot een meer paradoxale interpretatie van wat een mens is en wat de redenen voor zijn bestaan zijn.
De pandemie is een splijtzwam geworden in plaats van een bindende factor
“Laten we om ons heen kijken. En ik zal dit nog eens zeggen: Ik zal mezelf toestaan een paar gedachten te verwoorden die ik onderschrijf.
“Ten eerste zijn de klimaatverandering en de achteruitgang van het milieu zo duidelijk dat zelfs de meest onvoorzichtige mensen ze niet langer kunnen verwerpen. Men kan wetenschappelijke debatten blijven voeren over de mechanismen achter de huidige processen, maar het is onmogelijk te ontkennen dat deze processen verergeren en dat er iets moet worden gedaan. Natuurrampen zoals droogtes, overstromingen, orkanen en tsunami’s zijn bijna het nieuwe normaal geworden, en we raken eraan gewend. Het volstaat te herinneren aan de verwoestende, tragische overstromingen in Europa afgelopen zomer, de branden in Siberië – er zijn tal van voorbeelden. Niet alleen in Siberië – onze buren in Turkije hebben ook met bosbranden te kampen gehad, en de Verenigde Staten, en andere plaatsen op het Amerikaanse continent. Het lijkt er soms op dat elke geopolitieke, wetenschappelijke en technische, of ideologische rivaliteit zinloos wordt in deze context, als de winnaars niet genoeg lucht hebben om in te ademen of niets te drinken hebben.
“De pandemie van het coronavirus is opnieuw een herinnering geworden aan hoe fragiel onze gemeenschap is, hoe kwetsbaar zij is, en onze belangrijkste taak is de mensheid een veilig bestaan en veerkracht te verzekeren. Om onze overlevingskansen bij catastrofes te vergroten, moeten we absoluut opnieuw nadenken over hoe we ons leven leiden, hoe we onze huishoudens runnen, hoe steden zich ontwikkelen of zouden moeten ontwikkelen; we moeten de economische ontwikkelingsprioriteiten van hele staten heroverwegen. Ik herhaal, veiligheid is een van onze belangrijkste vereisten, in ieder geval is het nu duidelijk geworden, en iedereen die dit probeert te ontkennen zal later moeten uitleggen waarom ze het mis hadden en waarom ze onvoorbereid waren op de crises en schokken waarmee hele naties worden geconfronteerd.
“Ten tweede. De sociaal-economische problemen waarmee de mensheid wordt geconfronteerd, zijn zodanig verergerd dat zij in het verleden tot wereldwijde schokken zouden leiden, zoals wereldoorlogen of bloedige sociale cataclysmen. Iedereen zegt dat het huidige model van kapitalisme, dat ten grondslag ligt aan de sociale structuur in de overgrote meerderheid van de landen, zijn beloop heeft gehad en niet langer een oplossing biedt voor een groot aantal steeds meer verstrengelde verschillen.
“Overal, zelfs in de rijkste landen en regio’s, heeft de ongelijke verdeling van de materiële rijkdom de ongelijkheid verergerd, in de eerste plaats de ongelijkheid van kansen, zowel binnen de afzonderlijke samenlevingen als op internationaal niveau. Ik heb deze enorme uitdaging genoemd in mijn opmerkingen op het Forum van Davos eerder dit jaar. Het lijdt geen twijfel dat deze problemen ons bedreigen met grote en diepe sociale verdeeldheid.
“Bovendien worden een aantal landen en zelfs hele regio’s regelmatig getroffen door voedselcrises. We zullen het hier waarschijnlijk later nog over hebben, maar er is alle reden om aan te nemen dat deze crisis in de nabije toekomst erger zal worden en extreme vormen kan aannemen. Er zijn ook tekorten aan water en elektriciteit (ook daar zullen we het vandaag waarschijnlijk over hebben), om nog maar te zwijgen van armoede, hoge werkloosheidscijfers of een gebrek aan adequate gezondheidszorg.
“Achterblijvende landen zijn zich daar ten volle van bewust en verliezen het vertrouwen in de vooruitzichten om de koplopers ooit nog in te halen. Teleurstelling leidt tot agressie en zet mensen ertoe aan de gelederen van extremisten te vervoegen. De mensen in deze landen hebben een groeiend gevoel van onvervulde en mislukte verwachtingen en het ontbreken van kansen, niet alleen voor henzelf, maar ook voor hun kinderen. Dit doet hen op zoek gaan naar een beter leven en leidt tot ongecontroleerde migratie, die op haar beurt een vruchtbare bodem creëert voor sociale ontevredenheid in meer welvarende landen. Ik hoef u niets uit te leggen, want u kunt alles met eigen ogen zien en bent waarschijnlijk nog beter op de hoogte van deze zaken dan ik.
“Zoals ik al eerder opmerkte, hebben welvarende leidende mogendheden andere dringende sociale problemen, uitdagingen en risico’s in overvloed, en velen onder hen zijn niet langer geïnteresseerd in het vechten om invloed, omdat ze, zoals ze zeggen, al genoeg op hun bord hebben. Het feit dat de samenleving en de jongeren in vele landen op een harde en zelfs agressieve manier hebben gereageerd op de maatregelen ter bestrijding van het coronavirus heeft aangetoond – en ik wil dit benadrukken, ik hoop dat iemand dit reeds vóór mij op andere plaatsen heeft vermeld – dat deze reactie aantoont dat de pandemie slechts een voorwendsel was: de oorzaken van de sociale irritatie en frustratie liggen veel dieper.
“Ik wil nog een ander belangrijk punt naar voren brengen. De pandemie, die in theorie bedoeld was om de mensen te verenigen in de strijd tegen deze enorme gemeenschappelijke bedreiging, is in plaats daarvan een splijtzwam geworden in plaats van een verenigende factor. Daar zijn veel redenen voor, maar een van de belangrijkste is dat men is gaan zoeken naar oplossingen voor de problemen bij de gebruikelijke benaderingen – een verscheidenheid daarvan, maar nog steeds de oude, maar die werken gewoon niet. Of, om preciezer te zijn, ze werken wel, maar vaak en vreemd genoeg verergeren ze de bestaande stand van zaken.
Waar zijn de humanitaire grondbeginselen van het westerse politieke denken?
“Overigens heeft Rusland herhaaldelijk opgeroepen, en ik herhaal dit, tot het stoppen van deze ongepaste ambities en tot samenwerking. We zullen het hier waarschijnlijk later nog over hebben, maar het is duidelijk wat ik in gedachten heb. We hebben het over de noodzaak om de besmetting met het coronavirus samen te bestrijden. Maar er verandert niets; alles blijft bij het oude, ondanks de humanitaire overwegingen. Ik heb het nu niet over Rusland, laten we de sancties tegen Rusland even laten voor wat ze zijn; ik bedoel de sancties die van kracht blijven tegen die staten die internationale hulp hard nodig hebben. Waar zijn de humanitaire grondbeginselen van het westerse politieke denken? Het lijkt erop dat er niets is, alleen loze praatjes. Begrijpt u? Dit is wat er aan de oppervlakte lijkt te zijn.
“Bovendien opent de technologische revolutie, de indrukwekkende verworvenheden op het gebied van kunstmatige intelligentie, elektronica, communicatie, genetica, bio-engineering en geneeskunde enorme mogelijkheden, maar tegelijkertijd roepen zij in praktische zin filosofische, morele en spirituele vragen op die tot voor kort het exclusieve domein van sciencefictionschrijvers waren. Wat zal er gebeuren als machines de mens voorbijstreven in hun denkvermogen? Waar ligt de grens van de ingrepen in het menselijk lichaam waarboven een mens ophoudt zichzelf te zijn en in een andere entiteit verandert? Wat zijn de algemene ethische grenzen in een wereld waarin de mogelijkheden van de wetenschap en de machines bijna grenzeloos worden? Wat zal dit betekenen voor ieder van ons, voor onze nakomelingen, onze naaste nakomelingen – onze kinderen en kleinkinderen?
“Deze veranderingen komen in een stroomversnelling, en ze kunnen zeker niet worden tegengehouden omdat ze in de regel objectief zijn. Ieder van ons zal met de gevolgen te maken krijgen, ongeacht ons politieke systeem, onze economische toestand of de heersende ideologie.
“Mondeling hebben alle staten het over hun gehechtheid aan de idealen van samenwerking en de bereidheid om samen te werken bij het oplossen van gemeenschappelijke problemen, maar helaas zijn dit slechts woorden. In werkelijkheid gebeurt het tegenovergestelde en heeft de pandemie de negatieve tendensen aangewakkerd die lang geleden zijn ontstaan en nu alleen maar erger worden. De aanpak die gebaseerd is op het spreekwoord “het eigen hemd is nader dan het lijf”, is eindelijk gemeengoed geworden en wordt nu zelfs niet meer verzwegen. Bovendien is er vaak zelfs sprake van opschepperij en branie. Egoïstische belangen hebben de overhand boven de notie van het algemeen belang.
“Natuurlijk is het probleem niet alleen de kwade wil van bepaalde staten en beruchte elites. Naar mijn mening is het ingewikkelder dan dat. In het algemeen is het leven zelden verdeeld in zwart en wit. Elke regering, elke leider is in de eerste plaats verantwoordelijk tegenover zijn eigen landgenoten, dat is duidelijk. Het belangrijkste doel is om hun veiligheid, vrede en welvaart te waarborgen. Internationale, transnationale kwesties zullen voor een nationaal leiderschap dus nooit zo belangrijk zijn als binnenlandse stabiliteit. In het algemeen is dit normaal en juist.
“We moeten onder ogen zien dat de instellingen voor mondiaal bestuur niet altijd effectief zijn en dat hun capaciteiten niet altijd opgewassen zijn tegen de uitdaging die de dynamiek van mondiale processen met zich meebrengt. In die zin kan de pandemie helpen – zij heeft duidelijk laten zien welke instellingen hebben wat nodig is en welke instellingen moeten worden bijgesteld.
“De herschikking van het machtsevenwicht veronderstelt een herverdeling van de aandelen ten gunste van opkomende landen en ontwikkelingslanden die zich tot dusver buitengesloten voelden. De westerse overheersing op het internationale toneel, die enkele eeuwen geleden begon en aan het eind van de 20e eeuw gedurende een korte periode bijna absoluut was, maakt plaats voor een veel diverser systeem, om het maar eens ronduit te zeggen.
“Deze transformatie is geen mechanisch proces en, op zijn eigen manier, zou men zelfs kunnen zeggen, is ongeëvenaard. De politieke geschiedenis kent geen voorbeelden van een stabiele wereldorde die tot stand is gekomen zonder een grote oorlog en de uitkomsten daarvan als basis, zoals het geval was na de Tweede Wereldoorlog. We hebben dus een kans om een uiterst gunstig precedent te scheppen. De poging om dit na het einde van de Koude Oorlog te creëren op basis van de westerse overheersing is mislukt, zoals we zien. De huidige stand van zaken in de internationale betrekkingen is een produkt van juist die mislukking, en wij moeten daaruit lering trekken.
“Sommigen vragen zich misschien af, wat hebben we bereikt? We zijn ergens paradoxaal aangekomen. Een voorbeeld: twee decennia lang heeft de machtigste natie ter wereld militaire campagnes gevoerd in twee landen waarmee zij naar geen enkele maatstaf kan worden vergeleken. Maar uiteindelijk heeft zij de operaties moeten staken zonder ook maar één doel te bereiken dat zij zich 20 jaar geleden had gesteld, en heeft zij zich uit deze landen moeten terugtrekken met aanzienlijke schade voor anderen en voor zichzelf. In feite is de situatie dramatisch verslechterd.
“Maar dat is niet het punt. Vroeger betekende een door de ene partij verloren oorlog een overwinning voor de andere partij, die de verantwoordelijkheid op zich nam voor wat er gebeurde. Zo maakte de nederlaag van de Verenigde Staten in de Vietnamoorlog Vietnam bijvoorbeeld niet tot een ‘zwart gat’. Integendeel, daar ontstond een zich met succes ontwikkelende staat, die, toegegeven, afhankelijk was van de steun van een sterke bondgenoot. Nu liggen de zaken anders: wie ook de overhand krijgt, de oorlog houdt niet op, maar verandert alleen van vorm. In de regel is de hypothetische winnaar onwillig of niet in staat om te zorgen voor een vreedzaam herstel na de oorlog, en verergert hij alleen maar de chaos en het vacuüm dat een gevaar voor de wereld vormt.
Waarden zijn… een uniek product van de culturele en historische ontwikkeling van elke natie.
“Collega’s,
“Wat zijn volgens jullie de uitgangspunten van dit complexe herschikkingsproces? Laat me proberen de gesprekspunten samen te vatten.
“Ten eerste heeft de coronavirus pandemie duidelijk aangetoond dat de internationale orde gestructureerd is rond natiestaten. Overigens hebben recente ontwikkelingen aangetoond dat mondiale digitale platforms – met al hun macht, wat we konden zien aan de interne politieke processen in de Verenigde Staten – er niet in geslaagd zijn politieke of staatsfuncties over te nemen. Deze pogingen bleken van voorbijgaande aard. De Amerikaanse autoriteiten hebben, zoals ik al zei, de eigenaars van deze platforms onmiddellijk op hun plaats gezet, wat precies hetzelfde is wat in Europa wordt gedaan, als je alleen al kijkt naar de omvang van de boetes die hun zijn opgelegd en de demonopoliseringsmaatregelen die worden genomen. U bent zich daarvan bewust.
“In de afgelopen decennia hebben velen met mooie concepten gegooid en beweerd dat de rol van de staat verouderd en uitgespeeld was. De globalisering zou nationale grenzen tot een anachronisme hebben gemaakt, en soevereiniteit tot een obstakel voor welvaart. Weet u, ik heb het al eerder gezegd en ik zeg het nog eens. Dit is ook wat werd gezegd door degenen die probeerden de grenzen van andere landen open te stellen ten voordele van hun eigen concurrentievoordelen. Dit is wat er werkelijk gebeurde. En zodra bleek dat iemand ergens geweldige resultaten boekt, keerde men onmiddellijk terug naar het sluiten van grenzen in het algemeen en, in de eerste plaats, van hun eigen douanegrenzen en wat dies meer zij, en begon men muren te bouwen. Nou, moesten we dat niet merken, of wat? Iedereen ziet alles en iedereen begrijpt alles heel goed. Natuurlijk doen ze dat.
“Het heeft geen zin meer om het te betwisten. Het is duidelijk. Maar de gebeurtenissen, toen we spraken over de noodzaak om de grenzen open te stellen, gingen, zoals ik al zei, in de tegenovergestelde richting. Alleen soevereine staten kunnen doeltreffend reageren op de uitdagingen van deze tijd en de eisen van de burgers. Daarom moet elke doeltreffende internationale orde rekening houden met de belangen en mogelijkheden van de staat en op die basis te werk gaan, en niet trachten te bewijzen dat zij niet zouden mogen bestaan. Bovendien kan men niemand iets opleggen, of het nu gaat om de beginselen die ten grondslag liggen aan de sociaal-politieke structuur of om waarden die iemand om zijn eigen redenen universeel heeft genoemd. Het is immers duidelijk dat wanneer een echte crisis toeslaat, er slechts één universele waarde overblijft en dat is het menselijk leven, dat elke staat voor zichzelf beslist hoe het best te beschermen op basis van zijn mogelijkheden, cultuur en tradities.
“In dit verband wil ik er nogmaals op wijzen hoe ernstig en gevaarlijk de coronavirus pandemie is geworden. Zoals bekend zijn er al meer dan 4,9 miljoen mensen aan gestorven. Deze schrikbarende cijfers zijn vergelijkbaar met en overtreffen zelfs de militaire verliezen van de belangrijkste deelnemers aan de Eerste Wereldoorlog.
“Het tweede punt waarop ik uw aandacht zou willen vestigen, is de omvang van de verandering die ons dwingt uiterst behoedzaam te werk te gaan, al was het maar uit zelfbehoud. De staat en de samenleving mogen niet radicaal reageren op kwalitatieve verschuivingen in de technologie, dramatische veranderingen in het milieu of de vernietiging van traditionele systemen. Het is gemakkelijker te vernietigen dan te scheppen, zoals we allemaal weten. Wij in Rusland weten dit helaas maar al te goed uit eigen ervaring, die we verschillende malen hebben opgedaan.
“Iets meer dan een eeuw geleden had Rusland objectief gezien met ernstige problemen te kampen, onder meer door de aan de gang zijnde Eerste Wereldoorlog, maar zijn problemen waren niet groter en mogelijk zelfs kleiner of niet zo acuut als de problemen waarmee de andere landen te kampen hadden, en Rusland had zijn problemen geleidelijk en op een beschaafde manier het hoofd kunnen bieden. Maar revolutionaire schokken leidden tot de ineenstorting en desintegratie van een grote mogendheid. De tweede keer gebeurde dit 30 jaar geleden, toen een potentieel zeer machtige natie er niet in slaagde op het juiste moment de weg in te slaan van dringend noodzakelijke, soepele maar grondig onderbouwde hervormingen, en als gevolg daarvan ten prooi viel aan allerlei dogmatici, zowel reactionairen als de zogenaamde progressieven – zij deden allemaal hun duit in het zakje, alle partijen.
“Deze voorbeelden uit onze geschiedenis laten ons toe te zeggen dat revoluties geen manier zijn om een crisis op te lossen, maar een manier zijn om deze te verergeren. Geen enkele revolutie was de schade waard die zij aan het menselijk potentieel heeft toegebracht.
“Ten derde. Het belang van een solide steun in de sfeer van moraal, ethiek en waarden neemt in de moderne kwetsbare wereld dramatisch toe. In feite zijn waarden een product, een uniek product van de culturele en historische ontwikkeling van elke natie. De onderlinge verwevenheid van naties verrijkt hen zeker, openheid verbreedt hun horizon en stelt hen in staat met een frisse blik naar hun eigen tradities te kijken. Maar het proces moet organisch zijn, en het kan nooit snel gaan. Vreemde elementen zullen hoe dan ook worden afgewezen, mogelijk botweg. Pogingen om de eigen waarden aan anderen op te dringen met een onzekere en onvoorspelbare uitkomst kunnen een dramatische situatie alleen maar verder compliceren en meestal een tegengestelde reactie en een tegengesteld resultaat van het beoogde resultaat opleveren.
‘Wij zullen ons laten leiden door een gezond conservatisme’
“Wij kijken met verbazing naar de processen die aan de gang zijn in de landen die van oudsher als de vaandeldragers van de vooruitgang worden beschouwd. De sociale en culturele schokken die zich in de Verenigde Staten en West-Europa voltrekken, gaan ons natuurlijk niets aan; wij houden ons daar buiten. Sommige mensen in het Westen geloven dat een agressieve eliminatie van hele bladzijden uit hun eigen geschiedenis, “omgekeerde discriminatie” van de meerderheid in het belang van een minderheid, en de eis om de traditionele noties van moeder, vader, familie en zelfs geslacht op te geven, zij geloven dat dit allemaal de mijlpalen zijn op de weg naar sociale vernieuwing.
“Luister, ik zou er nogmaals op willen wijzen dat zij het recht hebben dit te doen, wij houden ons hier buiten. Maar wij zouden hen willen vragen zich ook buiten onze zaken te houden. Wij hebben een andere mening, althans de overgrote meerderheid van de Russische samenleving – het zou correcter zijn om het zo te zeggen – heeft een andere mening over deze zaak. Wij zijn van mening dat wij moeten vertrouwen op onze eigen geestelijke waarden, onze historische traditie en de cultuur van onze multi-etnische natie.
“De voorstanders van de zogenaamde “sociale vooruitgang” geloven dat zij de mensheid een soort nieuw en beter bewustzijn bijbrengen. Godspeed, hijs de vlaggen zoals wij zeggen, ga je gang. Het enige wat ik nu wil zeggen is dat hun voorschriften helemaal niet nieuw zijn. Het kan voor sommigen als een verrassing komen, maar Rusland is daar al geweest. Na de revolutie van 1917 zeiden de bolsjewieken, steunend op de dogma’s van Marx en Engels, ook dat zij de bestaande manieren en gewoonten zouden veranderen en niet alleen de politieke en economische, maar ook het begrip zelf van de menselijke moraal en de grondslagen van een gezonde samenleving. De vernietiging van eeuwenoude waarden, religie en relaties tussen mensen, tot en met de totale afwijzing van het gezin (dat hadden wij ook), aanmoediging om geliefden te verklikken – dit alles werd als vooruitgang verkondigd en werd overigens in die tijd in de hele wereld gesteund en was behoorlijk in de mode, net als nu. De bolsjewieken waren overigens absoluut onverdraagzaam tegenover andere meningen dan de hunne.
“Ik denk dat dit ons zou moeten herinneren aan iets van wat we nu meemaken. Als wij kijken naar wat er in een aantal westerse landen gebeurt, zien wij met verbazing de huiselijke praktijken, die wij, naar ik hoop, gelukkig in een ver verleden hebben achtergelaten. De strijd voor gelijkheid en tegen discriminatie is omgeslagen in een agressief dogmatisme dat grenst aan absurditeit, wanneer de werken van de grote schrijvers uit het verleden – zoals Shakespeare – niet meer worden onderwezen op scholen of universiteiten, omdat hun ideeën achterhaald zouden zijn. De klassieken worden achterlijk verklaard en onwetend over het belang van geslacht of ras. In Hollywood worden memo’s verspreid over de juiste manier van vertellen en over hoeveel personages van welke kleur of welk geslacht in een film moeten voorkomen. Dit is nog erger dan de agitprop-afdeling van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie.
“Het tegengaan van racisme is een noodzakelijke en nobele zaak, maar de nieuwe ‘cancel-cultuur’ heeft het veranderd in ‘omgekeerde discriminatie’, dat wil zeggen, omgekeerd racisme. De obsessieve nadruk op ras verdeelt de mensen nog meer, terwijl de echte strijders voor burgerrechten juist droomden van het uitwissen van verschillen en het weigeren mensen te verdelen naar huidskleur. Ik heb mijn collega’s specifiek gevraagd het volgende citaat van Martin Luther King te vinden: “Ik heb een droom dat mijn vier kleine kinderen op een dag zullen leven in een natie waar zij niet zullen worden beoordeeld naar de kleur van hun huid, maar naar hun karakter”. Dit is de ware waarde. Het loopt daar echter anders. Overigens vindt de absolute meerderheid van de Russische bevolking de huidskleur of het geslacht van een persoon geen belangrijke zaak. Ieder van ons is een mens. Dat is wat telt.
“In een aantal westerse landen is het debat over de rechten van mannen en vrouwen verworden tot een volmaakte fantasmagorie. Kijk, pas op dat je gaat waar de bolsjewieken ooit van plan waren te gaan – niet alleen het communautariseren van kippen, maar ook het communautariseren van vrouwen. Nog één stap en je bent er.
“Zeloten van deze nieuwe benaderingen gaan zelfs zo ver dat zij deze begrippen helemaal willen afschaffen. Iedereen die durft te zeggen dat mannen en vrouwen echt bestaan, wat een biologisch feit is, riskeert te worden verstoten. Ouder nummer één’ en ‘ouder nummer twee’, ‘geboorteouder’ in plaats van ‘moeder’, en ‘menselijke melk’ in plaats van ‘moedermelk’ omdat het de mensen die onzeker zijn over hun eigen geslacht van streek zou kunnen maken. Nogmaals, dit is niets nieuws; in de jaren twintig van de vorige eeuw hebben de zogenaamde Sovjet Kulturtraegers ook al newspeak uitgevonden, in de overtuiging dat zij op die manier een nieuw bewustzijn creëerden en waarden veranderden. En, zoals ik al zei, ze maakten er zo’n puinhoop van dat je er soms nog van huivert.
“Om nog maar te zwijgen van sommige werkelijk monsterlijke dingen wanneer kinderen van jongs af aan wordt geleerd dat een jongen gemakkelijk een meisje kan worden en vice versa. Dat wil zeggen, de leraren leggen hun in feite een keuze op die wij allemaal zogenaamd hebben. Zij sluiten de ouders buiten het proces en dwingen het kind beslissingen te nemen die zijn hele leven kunnen veranderen. Ze nemen niet eens de moeite om kinderpsychologen te raadplegen – is een kind op deze leeftijd wel in staat om een dergelijke beslissing te nemen? Om het beestje bij de naam te noemen: dit grenst aan een misdaad tegen de menselijkheid, en het gebeurt in naam en onder het vaandel van de vooruitgang.
“Nou, als iemand dit leuk vindt, laat hem het dan doen. Ik heb al gezegd dat wij ons bij het uitstippelen van onze aanpak zullen laten leiden door een gezond conservatisme. Dat was een paar jaar geleden, toen de gemoederen op het internationale toneel nog niet zo hoog opliepen als nu, hoewel we natuurlijk kunnen zeggen dat de wolken zich toen al samenpakten. Nu de wereld een structurele ontwrichting doormaakt, is het belang van een redelijk conservatisme als basis voor een politieke koers explosief toegenomen – juist vanwege de toenemende risico’s en gevaren, en de kwetsbaarheid van de werkelijkheid om ons heen.
“Deze conservatieve benadering gaat niet over een onwetend traditionalisme, een angst voor verandering of een terughoudend spel, veel minder over het terugtrekken in onze eigen schulp. Het gaat in de eerste plaats om het vertrouwen op een door de tijd beproefde traditie, het behoud en de groei van de bevolking, een realistische beoordeling van zichzelf en anderen, een nauwkeurige afstemming van prioriteiten, een correlatie van noodzaak en mogelijkheid, een voorzichtige formulering van doelen en een fundamentele afwijzing van extremisme als methode. En eerlijk gezegd is gematigd conservatisme in de komende periode van mondiale wederopbouw, die vrij lang kan duren en waarvan de uiteindelijke opzet onzeker is, voor zover ik het zie de meest redelijke gedragslijn. Dit zal op een gegeven moment onvermijdelijk veranderen, maar tot nu toe lijkt “geen schade berokkenen” – het leidende beginsel in de geneeskunde – het meest rationele. Noli nocere, zoals ze zeggen.
“Nogmaals, voor ons in Rusland zijn dit geen speculatieve postulaten, maar lessen uit onze moeilijke en soms tragische geschiedenis. De kosten van slecht opgevatte sociale experimenten zijn soms niet te overzien. Dergelijke acties kunnen niet alleen de materiële, maar ook de geestelijke fundamenten van het menselijk bestaan vernietigen, en morele wrakstukken achterlaten waarvoor lange tijd niets in de plaats kan komen.
‘We zoeken naar antwoorden op de meest dringende uitdagingen van onze tijd’
“Ten slotte is er nog één punt dat ik wil maken. We begrijpen maar al te goed dat het oplossen van veel dringende problemen waarmee de wereld wordt geconfronteerd, onmogelijk zou zijn zonder nauwe internationale samenwerking. We moeten echter realistisch zijn: de meeste mooie slogans over het bedenken van mondiale oplossingen voor mondiale problemen die we sinds het eind van de 20e eeuw horen, zullen nooit werkelijkheid worden. Om tot een mondiale oplossing te komen, moeten staten en volkeren hun soevereine rechten overdragen aan supranationale structuren in een mate die slechts weinigen, zo niet niemand, zouden accepteren. Dit is in de eerste plaats te wijten aan het feit dat je voor de uitkomsten van een dergelijk beleid verantwoording moet afleggen, niet aan een of ander mondiaal publiek, maar aan je burgers en kiezers.
“Dit betekent echter niet dat het onmogelijk is enige terughoudendheid te betrachten om oplossingen voor mondiale uitdagingen tot stand te brengen. Een mondiale uitdaging is immers een uitdaging voor ons allemaal samen, en voor ieder van ons in het bijzonder. Als iedereen een manier zou zien om voordeel te halen uit samenwerking bij het overwinnen van deze uitdagingen, zou dat ons zeker beter in staat stellen om samen te werken.
“Een van de manieren om deze inspanningen te bevorderen zou bijvoorbeeld kunnen zijn om op VN-niveau een lijst op te stellen van uitdagingen en bedreigingen waarmee specifieke landen worden geconfronteerd, met details over de wijze waarop zij andere landen zouden kunnen beïnvloeden. Bij deze inspanning zouden deskundigen uit verschillende landen en academische disciplines kunnen worden betrokken, onder wie u, mijn collega’s. Wij geloven dat de ontwikkeling van een dergelijke routekaart vele landen zou kunnen inspireren om mondiale vraagstukken in een nieuw licht te zien en te begrijpen hoe samenwerking voor hen voordelig zou kunnen zijn.
“Ik heb reeds gewezen op de uitdagingen waarvoor de internationale instellingen zich geplaatst zien. Helaas is dit een evident feit: het komt er nu op aan een aantal van die instellingen te hervormen of te sluiten. De Verenigde Naties behouden echter als centrale internationale instelling hun blijvende waarde, althans voorlopig. Ik geloof dat in onze turbulente wereld het de VN is die een vleugje redelijk conservatisme in de internationale betrekkingen brengt, iets wat zo belangrijk is voor het normaliseren van de situatie.
“Velen verwijten de VN dat zij zich niet aanpassen aan een snel veranderende wereld. Voor een deel is dit waar, maar het zijn niet de VN, maar in de eerste plaats hun leden die hieraan schuld hebben. Bovendien bevordert dit internationale orgaan niet alleen de internationale normen, maar ook de regelzucht, die gebaseerd is op de beginselen van gelijkheid en maximale aandacht voor ieders mening. Het is onze opdracht dit erfgoed te bewaren en tegelijkertijd de organisatie te hervormen. Daarbij moeten we er echter voor waken dat we het kind niet met het badwater weggooien, zoals het spreekwoord zegt.
“Het is niet de eerste keer dat ik van een hoog podium gebruik maak om deze oproep tot collectieve actie te doen om het hoofd te bieden aan de problemen die zich blijven opstapelen en steeds nijpender worden. Het is dankzij u, vrienden en collega’s, dat de Valdai Club zich ontwikkelt of zich reeds heeft gevestigd als een forum van hoog niveau. Daarom wend ik mij tot dit platform om nogmaals te bevestigen dat wij bereid zijn samen te werken aan de aanpak van de meest urgente problemen waarmee de wereld vandaag wordt geconfronteerd.
“Vrienden,
“De veranderingen die hier vóór mij, en ook door ondergetekende, zijn genoemd, zijn relevant voor alle landen en volkeren. Rusland is natuurlijk geen uitzondering. Net als iedereen zijn wij op zoek naar antwoorden op de meest urgente uitdagingen van onze tijd.
“Natuurlijk heeft niemand kant-en-klare recepten. Toch durf ik te stellen dat ons land een voordeel heeft. Laat me uitleggen wat dit voordeel is. Het heeft te maken met onze historische ervaring. Het is u misschien opgevallen dat ik daar in de loop van mijn opmerkingen herhaaldelijk naar heb verwezen. Helaas hebben we veel trieste herinneringen moeten ophalen, maar onze samenleving heeft in ieder geval wat men nu kudde-immuniteit noemt ontwikkeld voor extremisme dat de weg vrijmaakt voor omwentelingen en sociaal-economische cataclysmen. De mensen hechten echt waarde aan stabiliteit en de mogelijkheid om een normaal leven te leiden en welvaart te vinden in het vertrouwen dat de onverantwoordelijke aspiraties van weer een groep revolutionairen hun plannen en aspiraties niet in de war zullen sturen. Velen hebben levendige herinneringen aan wat er 30 jaar geleden is gebeurd en aan alle pijn die het heeft gekost om uit de greppel te klimmen waar ons land en onze samenleving zich bevonden na het uiteenvallen van de USSR.
“De conservatieve standpunten die wij innemen zijn een optimistisch conservatisme, en dat is waar het om gaat. Wij geloven dat een stabiele, positieve ontwikkeling mogelijk is. Alles hangt in de eerste plaats af van onze eigen inspanningen. Uiteraard zijn wij bereid om met onze partners samen te werken aan gemeenschappelijke nobele doelen.
“Ik wil alle deelnemers nogmaals bedanken voor hun aandacht. Zoals de traditie wil, zal ik graag uw vragen beantwoorden of in ieder geval proberen te beantwoorden.
“Dank u voor uw geduld.”
*** Vertaald met http://www.DeepL.com/Translator (gratis versie) ***
Quo Vadis 