Als sommigen van ons dromen van een “rulebook” dat de internationale mensenrechten regelt en het gedrag van staten in oorlog, dan was Neurenberg een buitengewoon slechte interpretatie van dat rulebook.
Bij de planning en bespreking van oorlogsmisdaden voorafgaand aan de overwinning van de geallieerden, namen Churchill en de Britten consequent het standpunt in dat nazi-leiders, eenmaal geïdentificeerd, eenvoudigweg moesten worden doodgeschoten zonder het voordeel van een proces. De Amerikaanse opvatting had echter de overhand dat er behoefte was aan een hoorzitting met bewijsstukken, voorgezeten door onpartijdige rechters. Zoals twee eeuwen Amerikaanse jurisprudentie bewijzen, is gerechtigheid moeilijk genoeg om in eigen land te bereiken, ondanks onze grondwet met zijn garanties voor een eerlijk proces en andere beperkingen van de rechten van de staat die optreedt tegen een verdachte. Politiek, die als een rijk binnen staten samen met de wet en de uitvoerende macht naast elkaar bestaat, is het enige bestaande domein in internationale aangelegenheden; internationale politiek, vooral wanneer het overgaat in oorlog, omvat waarden die het tegenovergestelde zijn van die die we koesteren in binnenlandse aangelegenheden, en prijst vooral dwang en fraude in oorlogstijd.
Neurenberg heeft het probleem van een eerlijk proces voor een internationaal tribunaal niet met succes opgelost. In het algemeen was het wat wij in de computerindustrie een ‘kluge’ noemen, een vervallen oplossing die in een haast aan elkaar werd geplakt, met een gebrek aan proces en een fundamenteel gebrek aan overeenstemming tussen de rechters en aanklagers van verschillende landen over hoe ze zouden moeten zich gedragen. Het belangrijkste was dat de Duitse beklaagden in Neurenberg werden berecht voor verschillende categorieën misdrijven die volgens het internationaal recht geen precedent hadden. De belangrijkste aandachtspunten van de vervolging waren misdaden tegen de vrede, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden, organisaties en samenzwering. Van al deze gevallen waren alleen oorlogsmisdaden een duidelijk erkende categorie onder het reeds bestaande internationale recht.
Jurisprudentie inzake oorlogsmisdaden was gebaseerd op de verdragen van Den Haag en Genève, en regelde nauwgezet de behandeling van buitenlandse soldaten en niet-strijders tijdens oorlogstijd. Technisch gezien waren de enige oorlogsmisdaden die door de Duitsers werden gepleegd, de behandeling van geallieerde krijgsgevangenen en van de bevolking van veroverde landen. (Er was een bijkomend juridisch probleem in het feit dat Duitsland de verdragen van Genève en Den Haag had verworpen, maar het was in ieder geval ooit een partij bij die verdragen.)De misdaden tegen de vrede tellen van de aanklacht en hadden betrekking op het Duitse besluit om “een agressieve oorlog te voeren”. Dit werd door iedereen in Neurenberg erkend als een “ex post facto” aanklacht, wat inhoudt dat de beklaagden werden aangeklaagd voor iets dat geen misdaad was totdat ze het hadden gepleegd. Strafwetten achteraf zijn volledig ontoelaatbaar onder de Amerikaanse grondwet; de vervolging van de Duitsers wegens niet-misdrijven gaat zeer ver in de richting van ondermijning van de legitimiteit van de procedure in Neurenberg.De misdaden tegen de menselijkheid hadden betrekking op de nazi-behandeling van de Joden en andere groepen. Omdat het internationaal recht een staat helaas altijd volledig vrij had gelaten om over zijn eigen onderdanen te beschikken op elke manier die het nodig achtte, inclusief het vermoorden van hen, werden de nazi’s opnieuw berecht onder een ex-post-facto wet, voor zover ze werden berecht voor de moord op Joden en anderen die de Duitse nationaliteit hadden.De duistere “organisaties” en “samenzwering” tellingen hoeven hier niet uitgebreid te worden behandeld. De eerste was een poging om bepaalde nazi-partijorganisaties, zoals de SS, te berechten. Als de organisaties waren veroordeeld, zou elke Duitser die tijdens de oorlog lid van een organisatie was geweest als schuldig worden beschouwd, hoewel hij niet aanwezig was bij het proces om zichzelf te verdedigen. De samenzweringstheorie vereiste, net als soortgelijke theorieën in Amerikaanse binnenlandse zaken, vage bewijswolken om beklaagden samen te binden, in plaats van ze te verbinden met specifieke daden die ze hadden besteld of uitgevoerd.
Als je kanalen aan het omdraaien was en je gebeurde in een tv-programma waarin een aanklager en een rechter samenzweerden om een verdachte te veroordelen voor een moord die ze zelf hadden gepleegd, zou je concluderen dat je naar afval zat te kijken. Toch is dit precies wat er gebeurde in Neurenberg, waar de Russische aanklagers erop stonden een graaf op te nemen die de nazi’s beschuldigde van het feit dat ze opdracht hadden gegeven tot de moord op 15.000 Poolse officieren in het Katyn-woud. In feite, zoals velen toen vermoedden en zoals nu bekend is, waren de officieren door de Russen geëxecuteerd tijdens hun bezetting van Polen na het Sovjet-pact met Hitler. Zoals Telford Taylor, een van de officieren van justitie in Neurenberg, toegeeft in zijn recente Anatomy of the Nuremberg Trials, heeft de Sovjet-aanwezigheid de legitimiteit van het tribunaal ver ondermijnd. De andere rechters verzetten zich tegen de druk en in hun definitieve vonnis werd geen melding gemaakt van het bloedbad van Katyn – op zich niet genoeg om het resultaat te zuiveren. Als de processen van Neurenberg niet eerlijk konden worden gevoerd – en het resultaat lijkt aan te tonen dat ze dat niet waren – wat was dan het alternatief? Simpele moord, het uit de hand schieten van gevangengenomen nazi’s, zoals door Churchill werd aangespoord, zou op zichzelf een ernstige schending van het internationaal recht zijn geweest en zou de geallieerden op hetzelfde niveau als de nazi’s hebben gezet. Misschien had de beschuldigde enige tijd legaal als krijgsgevangenen kunnen worden gehouden, of (dit is de beste oplossing) alleen berecht voor misdrijven die onder reeds bestaand internationaal recht zijn erkend, zoals schendingen van de verdragen van Den Haag en Genève. Hoe dan ook, een proces dat in veel opzichten een showproces was, onder ex post wetten en met een moordenaar in het panel, was geen goede start voor het internationale recht van de mensenrechten.
Bron: Nuremberg Was Not a Fair Trial (spectacle.org)
10 dingen die u misschien niet weet over de processen in Neurenberg
Ontdek 10 verrassende feiten over wat wel de “grootste rechtszaak in de geschiedenis” wordt genoemd.
CHRISTOPHER KLEIN.
10 Things You May Not Know About the Nuremberg Trials – HISTORY
Quo Vadis 