Door Afshin Ellian 28 apr 2015
Toen Salman Rushdie ter dood werd veroordeeld door imam Khomeini, richtten intellectuelen Rushdie-comités op. Tegenwoordig heerst er een dodelijke stilte over de bedreiging van journalisten en cartoonisten die de islam op de hak durven nemen.
Flemming Rose is een zachtaardige man. Hij praat bedachtzaam. Ik sprak hem enkele jaren geleden al eens, maar ik herinnerde me weinig van dat gesprek.
In gezelschap van zwaarbewapende mannen heb ik hem letterlijk uit het vliegtuig gehaald. Nu is hij chef buitenland van de grootste krant van Denemarken, Jyllands-Posten.
Hij staat op de dodenlijst van Al-Qa’ida die ook bij andere terreurgroepen zeer populair is. Hij is geen politicus en ook geen militair. Wat wordt hem aangerekend?
Dissidenten
Flemming Rose (1958) studeerde Russische taal, geschiedenis en literatuur. In de jaren negentig van de vorige eeuw was hij correspondent in de Sovjet-Unie, later de Russische Federatie. Hij was getuige van het uiteenvallen van het Sovjet-regime. In Rusland sprak hij met dissidenten en mensenrechtenactivisten, waardoor hij begon te begrijpen hoe een totalitaire tirannie werkt.
De verhalen van de overlevenden van Goelag-archipel vormden het referentiekader van waaruit hij de wereld aanschouwt: de tirannie die de eenvoudigste vormen van de vrijheid vernietigde.
Grapje
In zijn boek Tyranny of Silence vertelt hij dat in de Sovjet-detentiekampen, na de dood van de Jozef Stalin in 1953, minstens driehonderdduizend gevangenen zaten die wegens het vertellen van een (incorrect) grapje tot een gevangenisstraf waren veroordeeld.
Nazi-Duitsland, de Sovjet-Unie, het Iraanse regime en vele andere totalitaire staten tolereren geen grapjes of satire over het heersende politieke systeem en de ideologie daarvan. Dit getal van driehonderdduizend kan een verantwoorde intellectueel niet meer vergeten.
Gevaarlijk gebied
Na veertien jaar keerde Flemming Rose in 2004 terug naar Denemarken en werd chef van het cultuurmagazine van Jyllands-Posten. Om de internationale dimensie van de krant te versterken, moest ook de cultuurbijlage internationaler worden.
Indertijd kondigde de Deense komiek Frank Hvam in een interview aan dat hij over alles en nog wat grapjes maakt, maar dat hij niet bereid is om over de islam of de symbolen daarvan grapjes te maken. Het is immers een te gevaarlijk gebied.
Op dat moment dacht Flemming Rose naar alle waarschijnlijkheid aan die driehonderdduizend grappenmakers die in de Sovjetkampen zaten opgesloten.
Quo Vadis 