Miljoenendans rond het Bargerveen. Deel 2

Restauratie van 2500m2 freesveen veld in Estland
Edgar Karofeld en Kai Vellak van het Institute of Ecology and Earth Sciences, Universiteit van Tartu, Estland en Herman Oosterkamp van Kalloveen BvBa hebben samengewerkt in een veld experiment om een deel van een voormalig freesveen veld in Estland te restaureren. De restauratie vond plaats van 2 t/m 4 mei 2012, gevolgd door verschillende controle bezoeken, inclusief die op 25 Juli 2012 gezamenlijk met Herman Oosterkamp. Wij willen u graag informeren over de eerste stappen in dit restauratie project en gebruiken enkele foto’s om de voortgang te illustreren.
Achtergrond
In Canada is al meer dan 3000 hectare gerestaureerd in een samenwerkingsproject tussen de Canadian Sphagnum Peat Moss Association (CSPMA) en Dr. Line Rochefort van de University of Laval, Quebec Canada. Zij noemen de restauratie methode “The Sphagnum Layer Transfer Method for Restoring Cutover Bog.” Het werk wordt meestal machinaal gedaan en er wordt stro gebruikt voor afdekking. De kosten van stro zijn ongeveer een derde deel van de totale restauratie kosten.
In Canada is er geen serieuze discussie over het gebruik van veen en actie groepen staan niet tegenover de veenindustrie zo lang er een afspraak is om de veenvelden na gebruik te restaureren.
Line Rochefort (links) en Herman Oosterkamp op een van de gerestaureerde veenvelden in Canada.
Het moeder (donor) veld waar we de toplaag verzamelden (voornamelijk van bulten soorten ongeveer 5-10cm) van de top van planten. De Sphagnumlaag werd gedomineerd door S. fuscum maar bevatte ook S. capillifolium als hummock soorten (ongeveer 75%) en S. magellanicum en S. rubellum (ongeveer 25%) als lage hummock en een lawn (vlakke tapijt) soort. Zoals we in Canada gezien hebben, groeit Sphagnum binnen enkele jaren opnieuw op deze velden. Van verzamelde plantendelen van het moeder (donor) veld kan men van een vierkante meter 10-15 m2 restaureren van ontgonnen veenvelden. De beste donor velden zijn die velden die gepland staan voor toekomstige veenproductie omdat er dan geen velden in natuurlijke toestand aangetast worden voor restauratie.
Plantendelen werden in grote plastic zakken verzameld voor transport naar het te restaureren veld, een afstand van ongeveer 10 kilometer.
Het te restaureren veenveld was ongeveer een week van te voren voorbereid, inclusief de oppervlakte behandeling door de toplaag van ca 10-20 cm te verwijderen en vlak te maken, sloten in het veld te graven en dammen aan te leggen en ook een toevoersloot om meer water naar de restauratie plaats te verplaatsen. In het veld zijn tevens waterhoogte controlepijpen geplaatst. De dammen zijn gemaakt van de oude toplaag van het veenveld. Ongeveer 3000 kilo stro is er nodig om een hectare te restaureren.
Deelnemers van de restauratie groep scheiden de Sphagnum zodat het verspreid kan worden over het oppervlak van het te restaureren veld.
Een van de eerste vierkante meters die bedekt wordt met Sphagnum delen.
Met stroken van ca 1,2 meter breed hadden 10-15 studenten en docenten van de Universiteit van Tartu 3,5 dag nodig om de restauratie te voltooien.
Toen is de hoofdsloot is afgesloten zodat het water niveau vastgehouden kan worden tussen de 5 en 20 centimeter onder het oppervlak.
Onder het stro ontstaan gunstige groeicondities die het mogelijk maken dat Sphagnum delen opnieuw groeien. Het stro heeft verschillend functies: onder het stro vormt zich een gunstig micro- klimaat voor hergroei, de temperatuur wordt met ongeveer 10 graden verlaagd en het oppervlak is beschermd tegen bovenmatige verdamping en Sphagnum delen worden vochtig gehouden. Het stro verdwijnt vanzelf na 2-3 jaar door compostering.
Na 12 weken waren we terug bij het gerestaureerde veld. We vermeden het lopen over het gerestaureerde deel en gebruikten sneeuwschoenen om de schade te beperken. Het was een fantastische beleving om te zien hoeveel Sphagnum er gezond en groen was gegroeid in zo’n korte tijd. Gerrit Wever van de RHP is op deze foto zichtbaar.
Overal onder het stro is Sphagnum beginnen te groeien. We zijn dankbaar voor het relatief koele en regenachtige weer in het begin van de zomer wat meewerkte aan een goede start van ons restauratieproject. Line Rochefort, met haar jarenlange ervaring, zei nadat ze de foto’s bekeken had, dat dit project het veel beter doet dan de meeste gerestaureerde velden in het begin.
Deze foto is gemaakt in Canada, waar zich in 5-10 jaar, een laag van 30-50 cm heeft ontwikkeld van min of meer dezelfde soorten die er groeiden voordat de vervening was begonnen. Veen is een opmerkelijke grondstof en een hoofdcomponent voor de potgrondindustrie.
Als de potgrondindustrie duurzaam wil gaan produceren en gebruikte veenvelden wil gaan restaureren, dan kan veen een prachtig natuurlijk materiaal zijn voor lange tijd.
Collega’s van de Universiteit van Tartu zullen spoedig beginnen met een ‘’monitoring program’’ dat controleert en vastlegt op diverse plaatsen van het gerestaureerde veld om te bepalen wat er groeit (zowel Sphagnum soorten en andere planten) en hoe het water niveau hierop van invloed is, de veen kwaliteit, soorten samenstelling van toegepaste planten delen, hun dichtheid. Het is een fantastische mogelijkheid om meer te leren over de groei van Sphagnum en haar toepassing bij restauratie van ontgonnen veenvelden.
Met vriendelijke groet,
Edgar Karofeld, Kai Vellak and Herman Oosterkamp